„Ik houd mijn hart vast”, liet oud-CDA-europarlementariër Oostlander zich vorig jaar ontvallen. Hij was bezorgd over de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Bot. Die staat bekend als vriend van Turkije. Bot zou wel eens veel te positief kunnen denken over de kandidaat-lidstaat, vreesde Oostlander, die zelf een heel andere beoordeling van Turkije heeft.

Ruim een jaar later is de CDA’er een stuk positiever over de bewindsman. „Bot heeft een aantal feiten over Turkije onder ogen gezien en die verwerkt in zijn opstelling.” Oostlander doelt onder andere op de gebrekkige rechtsstaat in Turkije. „Die is daar nog echt niet gevestigd.” Daarnaast speelt het punt van godsdienstvrijheid. „Dat stelt niks voor in Turkije.”

De minister moet daar echt alert op zijn, vindt Oostlander. Hij heeft echter voldoende vertrouwen in zijn partijgenoot. „Bot zal zeer nauwkeurig toekijken op de godsdienstvrijheid in Turkije. Hij zal het punt niet laten lopen.” Desondanks hoopt de gewezen europarlementariër wel dat Bot in de daadwerkelijke onderhandelingen „iets strakker” zal zijn dan in de officiële stukken over Turkije. Die zijn Oostlander wat te positief.”

Minder tevreden met de minister is SP-kamerlid Van Bommel. Hij volgt Bot „met argusogen” in zijn verwikkelingen met Turkije. Bot is volgens hem te veel diplomaat en te weinig minister. „Hij probeert iedereen te vriend te houden.” Het risico bestaat dat Nederland inzake Turkije zijn oren laat hangen naar Frankrijk, vreest Van Bommel. „Nederland moet zijn eigen positie innemen”, vindt hij. „Toen de Turkse minister Gül hier was, sprak Bot Gül na. Dat vind ik bijzonder ongelukkig.”

Ondanks het „grote politieke verschil van inzicht” dat de SGP heeft met Bot ten aanzien van Turkije, toont de bewindsman zich wel gevoelig voor het onderwerp godsdienstvrijheid, erkent SGP-kamerlid Van der Staaij. „In debatten daarover stelt hij zich op dat punt welwillend op.” Toch is hij niet helemaal tevreden. De minister moet kritischer toezien op de naleving van de wetgeving over godsdienstvrijheid, stelt Van der Staaij. „Dat zou zeker een sterker punt mogen zijn.”

Van Bommel maakt zich in de Kamer ook sterk voor godsdienstvrijheid in Turkije. „Een vanzelfsprekende zaak, want dat hoort bij de grondrechten en die zijn universeel”, licht de SP’er toe. Vertrouwt hij erop dat Bot de positie van niet-moslims in Turkije scherp in de gaten houdt? „Ik mag het hopen van een minister van CDA-huize.” Tijdens de laatste kamervergadering over Turkije merkte Van Bommel dat Bot helemaal afging op de toezeggingen van Gül over godsdienstvrijheid in zijn land. „Niet sterk”, oordeelt de SP’er.

Hij is evenmin te spreken over het „zwalkende beleid” van Bot inzake het noemen van een datum waarop de toetredingsonderhandelingen met Turkije kunnen beginnen. Eerst wilde de minister de besprekingen na de Europese top half december „onverwijld” starten. Later noemde hij als beginpunt eind volgend jaar, begin 2006. In het laatst verschenen stuk van Bots hand staat helemaal geen datum. „Als hij een sterkere minister was, dan zou hij bij zijn datum zijn gebleven”, stelt Van Bommel.

Oostlander vindt dat Bot helemaal niet moet praten over een tijdstip. „Spreek liever over wat er in Turkije is bereikt.”