Kameraad, monument en binnenkamerchristen
Ook in de krantencommentaren werd prins Bernhard donderdagmorgen herdacht. De reacties lopen uiteen van „een monument van kameraadschap”, tot „een christen van de binnenkamer.”
In het Nederlands Dagblad schrijft hoofdredacteur P. A. Bergwerff dat „een ambivalent man is heengegaan: geen snoodaard, geen heilige.” Het feit dat Bernhard de leeftijd van de „zeer sterken” ruimschoots had overschreden is voor het Nederlands Dagblad symbolisch voor zijn levensgang. „Kracht en zelfstandigheid speelden daarin een hoofdrol. Die karaktertrekken maakten hem ook tot ’prins van het volk’.”
Was de prins een christen? vraagt het ND zich af. „Kerken zag Bernhard zelden vanbinnen maar hij noemde zichzelf wel ’een eenvoudig christen zonder talent voor theologie’. Christen van de binnenkamer dus. En daar gebeuren vaak grotere dingen tussen God en de mens dan op de geestelijke podia van deze wereld. Dus wat zou een mens dan peuren en oordelen?”
De Telegraaf zegt dat de koninklijke familie nauwelijks denkbaar is zonder de prins. „Voor zijn gezin, en voor vele generaties Nederlanders.” De krant roemt zijn dappere rol tijdens de oorlog: „Hij toonde grote moed om zijn oude vaderland te bombarderen.” Maar hij overwon ook de vele moeilijkheden waardoor de monarchie in de jaren zestig volgens de krant moest gaan. Tot het laatst hield hij ook zijn belangstelling voor zijn oude strijdmakkers uit oorlog en verzet. Met het overlijden van Bernhard is daarmee ook een monument van kameraadschap heengegaan.”
Volgens Trouw is de stelling verdedigbaar dat Bernhard de natie in die zaak voor een constitutionele ramp heeft behoed, namelijk in de Greet Hofmans-affaire. „In plaats dat hij het op een breuk met Juliana liet aankomen, werkte hij mee aan een oplossing, samen met premier Drees.” De prins ging niet gebukt onder deze en ook de Lockheed-affaire, meent Trouw. „Hij was in dat opzicht ’ein leichter Vogel’.”
Bernhards drang tot onafhankelijkheid bleek volgens het Algemeen Dagblad een typerende karaktertrek, „die de prins deelde met het Nederlandse volk.”
De Volkskrant schetst: „De prins gaf de voorkeur aan het goede leven van de internationale jetset boven het zuinige en benauwde binnenwereldje van de vaderlandse elite. Maar het gemak waarmee hij zich onder de groten der aarde begaf -de onvermijdelijke anjer op de revers- maakte hem overmoedig”, aldus de krant. „Die hoogmoed kwam voor de val in de Lockheed-affaire. Hij heeft die ontluistering als een man gedragen.”
Opmerkelijk is de column van Jan Blokker in de Volkskrant. Blokker, een goede kennis van Bernhard, kreeg zondag nog een telefoontje van de prins. „Kerstmis zal ik niet halen”, vertelde deze. „Maar ik heb er vrede mee. Ik voel me net een jongetje van zes dat zich verheugt op z’n verjaardag, maar hij is de precieze datum vergeten.”
Blokker: „Daarna vertelde hij dat hij de laatste dagen zo veel mogelijk mensen had gebeld met wie hij nog een appeltje had te schillen. Waaronder professor Smalhout (…) die hij, alvorens de hoorn op de haak te gooien, flink de waarheid had gezegd.”