Zachte hand van EU zal Loekasjenko niet stoppen

We kunnen er haast niet omheen: het nieuws over de situatie aan de Europees-Belarussische grenzen. Duizenden vluchtelingen hebben zich verzameld in Belarus, met als doel de EU te bereiken. Mannen, vrouwen en kinderen uit het Midden-Oosten hebben hun kamp opgezet aan de grens in de hoop op een betere toekomst. Verdrukt door grenswachten aan beide kanten, kunnen de vluchtelingen alleen geen kant op. Gebrek aan voedsel, warmte en perspectief maakt de situatie schrijnend. Toch zorgt deze erbarmelijke situatie wel voor de aandacht die cruciaal is voor de moeilijke politieke situatie in Belarus. In andere woorden, de treurige situatie van de vluchtelingen leidt tot aandacht voor de schrijnende situatie van de Belarussische burgers. Daarom is dit migrantenconflict nodig, maar eigenlijk mag het niet nodig zijn. ## Destabiliseren Het is niet voor niets dat de Belarusroute naar Europa ineens populair is geworden voor vluchtelingen. Aleksandr Loekasjenko, de man die zichzelf de president van Belarus noemt, heeft actief vluchtelingen naar Belarus gehaald met als doel de EU te destabiliseren. De EU lijkt deze crisis goed te hebben aangepakt: na overleg met vliegmaatschappijen uit het Midden-Oosten worden de vluchtelingen die weer terug willen teruggehaald, migrantenkampen worden ontruimd naar aanleiding van een telefoontje van de Duitse bondskanselier Merkel aan Loekasjenko en de eenheid van de lidstaten lijkt geen slachtoffer te zijn geworden van de migrantenstroom. Tevens heeft de EU een vijfde pakket met sancties tegen Belarus geïntroduceerd. Een andere actie van Loekasjenko die leidde tot Europese sancties betreft de kaping van het Ryanairvliegtuig afgelopen voorjaar. Door middel van een valse bommelding is het vliegtuig, dat van Athene naar Vilnius vloog, naar Minsk gehaald. Toen het eenmaal gearriveerd was, werd er een kopstuk van de Belarussische democratische oppositie met zijn vriendin gearresteerd. Ook dit was een crisis, al dan niet met een minder grote humanitaire impact dan het huidige migrantenconflict. ## Vliegtuigkaping Er is een directe relatie tussen de crises en een reactie van de EU. De sancties opgelegd aan Belarus naar aanleiding van de vliegtuigkaping waren het vierde pakket aan sancties. Pakketten één tot en met drie waren geïntroduceerd in oktober, november en december vorig jaar. Na deze maandelijkse versteviging was er een radiostilte van maar liefst een halfjaar, totdat het vierde sanctiepakket in juni werd geïntroduceerd. Daarna was het weer stil vanuit de EU totdat het migrantenconflict zulke vormen aannam dat het een crisis werd. Vijf maanden na sanctiepakket vier, werd pakket vijf geïntroduceerd als reactie op de migrantenstroom. Daarnaast is er een directe relatie tussen de crises en de media-aandacht voor Belarus. Zodra er een crisis is, is er een piek in artikelen over de crisissituatie en in sommige gevallen wordt ook de schrijnende situatie in Belarus zelf belicht. Crises, zoals het migrantenconflict, zijn nodig om de situatie in Belarus onder de aandacht te krijgen terwijl de situatie op zichzelf al zo erbarmelijk is dat het een nieuwsgehalte heeft. Deze crises mogen niet nodig zijn en ze kunnen, mijns inziens, worden verminderd door een gedragsverandering van de EU. Het huidige gedrag van de EU kan als volgt worden omschreven: Loekasjenko doet een zet, de EU reageert. Op deze manier speelt de EU de acties van Loekasjenko alleen maar in de hand. Waarom vijf sanctiepakketten over een tijdsspanne van een jaar introduceren als je het ook in één keer goed kunt doen? Waarom durft de EU niet de confrontatie met Loekasjenko op te zoeken? Tirannen zoals Loekasjenko worden alleen maar gesterkt door een zachte aanpak waardoor hij niet zal stoppen met het veroorzaken van crises. Een extra crisis moet niet nodig zijn om de duimschroeven aan te draaien, want de situatie in Belarus is al erg genoeg om hard en duidelijk op te acteren. ## Hulp aan oppositie De EU moet proactief worden en niet reactief blijven ten aanzien van Belarus. De Belarussische democratische oppositie vraagt de volgende proactieve acties van de EU. Eén: het regime van Loekasjenko moet niet meer worden erkend als de Belarussische overheid. Twee: de middelen die het regime gebruikt om aan de macht te blijven moeten worden beperkt door middel van harde sancties. Drie: de EU moet haar hulp aan de Belarussische oppositie verbreden en verdiepen. Met het opvolgen van deze aanbevelingen wordt er hard opgetreden tegen Loekasjenko. Dit zal als gevolg hebben dat Loekasjenko zich minder gesterkt voelt en ook minder zetten zal doen die zullen leiden tot crises. Op dit moment is het migrantenconflict nodig omdat Belarus de aandacht nodig heeft van de EU en de media. Maar dit mag niet nodig zijn, want als de EU meer proactief gaat handelen richting Loekasjenko dan zullen de crises ook minder vaak voorkomen. Het enige wat dan nog rest is dat wij in de media Belarus aandacht blijven geven, totdat het recht zegeviert. _De auteur studeerde Russische en Euraziatische studies en politicologie._

Zachte hand van EU zal Loekasjenko niet stoppen

Opinie

RD.nl in uw mailbox?