Waar is de nieuwe variant inmiddels aangetroffen?

Het lijstje met landen waar omikron is gevonden, wordt met de dag langer. In Europa is de variant inmiddels gesignaleerd in België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië en Tsjechië. In Nederland is het virus aangetroffen bij dertien reizigers die terugkeerden vanuit Zuid-Afrika, meldde het RIVM zondag.

Om te bepalen of omikron zich al binnen Nederland verspreidt, voert het RIVM een zogenaamde kiemsurveillance uit. Hierbij onderzoekt de organisatie de bouwstenen van het virus bij duizend willekeurige monsters.

Hoe zorgelijk is omikron?

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft de nieuwe variant vrijdag als een ”variant of concern”, een zorgelijke variant, bestempeld. Nieuwe varianten krijgen deze status als ze besmettelijker of dodelijker zijn, of als maatregelen, vaccins of medicijnen daar vermoedelijk minder goed tegen werken.

Vooralsnog is onduidelijk hoe gevaarlijk omikron precies is. Het virus, dat zeker 32 afwijkingen heeft in de uitsteeksels waarmee het cellen binnendringt, heeft in Zuid-Afrika in twee weken tijd de al heel besmettelijke deltavariant verdrongen. Op basis van deze snelle verspreiding schat evolutiebioloog Tom Wenseleers van de KU Leuven dat omikron mogelijk wel vijf keer zo besmettelijk is als de deltavariant. Deze schatting is met veel onzekerheid omgeven. Zo is het aantal onderzochte monsters in Zuid-Afrika met zo’n honderd nog erg beperkt.

Omikron lijkt dus besmettelijker. Is de variant ook dodelijker?

Daar lijkt het vooralsnog niet op. De gevallen die tot nu toe zijn gezien betreffen vrijwel allemaal patiënten met milde klachten, zei de Zuid-Afrikaanse viroloog Barry Schoub bij de BBC. Ook is er volgens hem nog nauwelijks sprake van een toename in het aantal ziekenhuisopnames door de nieuwe variant.

Ook valt het Angélique Coetzee, de arts die naar eigen zeggen als eerste in Zuid-Afrika alarm sloeg over de nieuwe variant, op dat de klachten bij infecties met omikron milder en anders zijn. De meest voorkomende klacht is volgens haar ernstige vermoeidheid, die een of twee dagen aanhoudt, gevolgd door hoofdpijn. Sommige patiënten hebben bovendien een zere keel en een droge hoest, zei Coetzee zaterdag in de Britse krant The Telegraph. Ernstigere klachten heeft ze tot nu toe niet gezien. De Zuid-Afrikaanse arts zag voornamelijk jongemannen en is daarom bezorgd dat omikron oudere mensen wel hard kan treffen.

Hoe goed werken de vaccins tegen omikron?

Dat wordt momenteel onderzocht in het laboratorium. Het onderzoek daarnaar gaat nog twee weken duren, verwacht de Amerikaanse topepidemioloog Anthony Fauci. Net als Fauci gelooft viroloog Barry Schoub dat de bestaande vaccins nog wel tegen ernstige gevallen van Covid-19 zullen beschermen, maar mogelijk minder goed tegen mildere klachten.