Een recente studie van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) geeft aan dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) beleid heeft ontwikkeld om de leefbaarheid voor lhbti-asielzoekers in de azc’s te vergroten. De maatregelen zijn gericht op medewerkers, asielzoekers en de externe omgeving. Ook is er aandacht voor deskundigheidsbevordering van het personeel, zodat dit beter in staat is om hulpvragen te signaleren en beantwoorden.

Er zijn vaak „korte lijnen” tussen het COA en de lokale afdeling van de lhbti-belangenorganisatie COC. Ook hebben verschillende azc’s speciale aandachtsfunctionarissen lhbti, die bewoners kunnen bijstaan. Er zijn geen aandachtsfunctionarissen levensbeschouwing. Van specifieke deskundigheidsbevordering onder medewerkers op dit vlak is geen sprake, aldus het rapport.

Ruimte voor religie

Bekeerlingen ervaren dat COA-medewerkers over het algemeen weinig aandacht hebben voor hun specifieke vragen. „Zij voelen zich in de begeleiding niet altijd gezien en gehoord”, wijst het onderzoek uit. Het geeft ook aan dat medewerkers regelmatig „handelingsverlegenheid” ervaren in het begeleiden van bekeerlingen en religieverlaters. Ook zou het personeel onvoldoende op de hoogte zijn van (lokale) organisaties waarnaar het deze asielzoekers kan doorverwijzen.

Het WODC geeft eveneens aan dat medewerkers vaak niet goed hoe weten zij moeten handelen rondom behoeften van bewoners om hun religie –in georganiseerd verband– te beleven. „Door twijfel over wat wel en niet geoorloofd is, worden activiteiten voor het (gezamenlijk) beoefenen van religie vaak helemaal niet toegestaan.”

Het onderzoek pleit voor kennisbevordering van het personeel in de azc’s ten aanzien van bekering en religieverlating en wat dit betekent voor asielzoekers. Ook moet er meer duidelijkheid komen over het omgaan met religie in de praktijk: hoe invulling geven aan de neutraliteit van het COA én ruimte bieden voor het uiten van de religieuze identiteit. Een andere aanbeveling is het instellen van aandachtsfunctionarissen voor levensbeschouwelijke vraagstukken.

Pesterijen

Het rapport onderstreept dat veiligheid essentieel is voor een goede opvang. Het gevoel van veiligheid en de mate waarin lhbti’ers, bekeerlingen en religieverlaters zich gezien en gehoord voelen in de begeleiding „hangen te veel af van de locatie waar ze worden geplaatst.”

Over het algemeen hebben lhbti’ers meer te maken met dagelijkse pesterijen en geweldsincidenten dan bekeerlingen. Een belangrijke bron van ervaren onveiligheid is gebrek aan privacy. „Het delen van een kamer met mede-asielzoekers die niet tolerant zijn ten aanzien van mensen met een andere seksuele oriëntatie, genderidentiteit of levensbeschouwing kan veel spanningen opleveren en aanleiding zijn voor pesterijen en incidenten.”

Het onderzoek bepleit daarom „meer privacy voor bewoners, bijvoorbeeld in de vorm van een eigen kamer.” Ook kan „een speciale unit met gelijkgestemden”, als de asielzoeker daarvoor open staat, het gevoel van veiligheid vergroten. Meer beveiliging op de opvanglocaties, ook in de avonduren, zou eveneens wenselijk zijn.

Stichting Gave, die kerkelijk werk onder asielzoekers ondersteunt, zegt donderdag in haar reactie op het rapport dat ze al tien jaar met het COA in gesprek is over levensbeschouwelijke vraagstukken in azc’s. „We blijven de gesprekken ook zeker voortzetten.”

Het COA was donderdagmiddag niet bereikbaar voor commentaar.