Strekking van al deze publicaties: groei en winstmaximalisatie gaan vóór de belangen van gebruikers. Dat leidt regelmatig tot keuzes met schadelijke gevolgen. De bedrijfstop weet dat, maar doet er niets aan.

Om te begrijpen hoe Facebook (ook eigenaar van WhatsApp en Instagram) in deze ‘perfecte storm’ terechtkwam, is lezing van ”Een smerige waarheid” een prima hulpmiddel. De auteurs, twee journalisten van The New York Times, zetten vakkundig de controverses van de afgelopen jaren op een rij. Met vaart voeren ze de lezer langs verschillende crises, met als dieptepunten de rol van Facebook in de verspreiding van nepnieuws bij verkiezingen in de Verenigde Staten en elders, het gebrek aan aandacht van het management voor de invloed van het netwerk bij de genocide op de Rohingya in Myanmar en het schandaal rondom databedrijf Cambridge Analytica, dat ongevraagd toegang kreeg tot gegevens van miljoenen gebruikers.

Ze zijn niet de eersten die proberen een blik achter de schermen te verschaffen bij misschien wel het invloedrijkste technologiebedrijf ter wereld, maar ze doen het grondig. En ze leggen daarbij precies die mechanismen bloot die ook ten grondslag liggen aan de meest recente onthullingen. Of, zoals ze zelf schrijven: het platform is gebouwd op een fundamentele en onverzoenlijke tegenstrijdigheid: de missie om mensen te verbinden en de drang om daar winst mee te maken.

Een smerige waarheid. Facebooks gevecht om wereldheerschappij, Sheera Frenkel en Cecilia Kang; uitg. Atlas Contact; 319 blz., € 24,99