Juliana: de eerste Oranje in de collegebanken

Kroonprinses Amalia heeft haar overgrootmoeder niet bewust gekend. Ze was ruim drie maanden oud toen prinses Juliana op 94-jarige leeftijd overleed. Amalia heeft dus nooit gesprekken met Juliana kunnen voeren. Nooit persoonlijk van haar overgrootmoeder kunnen horen hoe zij haar jeugd destijds heeft ervaren. Hoe de prinses zich voelde toen ze de bijzondere leeftijd van achttien jaar bereikte. Hoe dat werd gevierd en hoe die mijlpaal haar leven concreet veranderde. Maar wellicht ook wat de mogelijke overeenkomsten waren in de jeugd van beide prinsessen, anno 2021 en bijna een eeuw geleden. Prinses Amalia mag dan een redelijk anonieme jeugd hebben genoten, de verwachting is dat het boek ”Amalia”, dat vanaf dinsdag verkrijgbaar is, meer inzicht zal geven in wie ze is als persoon. Auteur Claudia de Breij kreeg van de Rijksvoorlichtingsdienst de opdracht een boek over Amalia te schrijven „om de lezers kennis te laten maken met de beoogd troonopvolger.” Het boek zal onder andere gaan over wat haar toekomstige rol als troonopvolger nu voor haar betekent. Bij prinses Juliana lag dat anders. In de aanloop naar Juliana’s achttiende verjaardag, op 30 april 1927, werd er door het Nederlandse volk en de media volop meegeleefd. Er verschenen gedenkboeken met veel foto’s. Wie Juliana als persoon nu echt was, bleef echter verborgen. Of, zoals het Algemeen Handelsblad aan de vooravond van de vieringen constateerde: „Prinses Juliana heeft nog weinig gelegenheid gehad buiten den engeren kring harer onmiddellijker omgeving te doen blijken wie zij is, wat wij van haar mogen hopen. Wat men hoort in vertrouwelijk gesprek met wie het weten kunnen, geeft het recht zeer hooge verwachtingen te koesteren van de prinses.” ## Rijtoer Hoe kroonprinses Amalia haar achttiende verjaardag over ruim drie weken zal vieren, weten we niet. Gezien de opvoedstijl die koning Willem-Alexander en koningin Máxima tot nog toe hanteren –hun dochters een zo normaal mogelijke jeugd geven– zal het feest hoofdzakelijk in de privésfeer gevierd worden. Of Amalia ook nog naar buiten zal treden, is tot op heden een verrassing. De vlag met wimpel zal in menig huis uitgestoken worden om de mijlpaal symbolisch mee te vieren. Dat gebeurde ook op 30 april 1927. Den Haag kleurde rood, wit, blauw en oranje. Juliana maakte een rijtoer door de stad en werd toegezongen op het Binnenhof. ’s Avonds was de prinses het middelpunt van een diner waarvoor haar naaste familieleden en de personen die bij haar opvoeding betrokken waren en politici door koningin Wilhelmina waren uitgenodigd op Paleis Noordeinde. Wilhelmina sprak haar dochter toe. „Geliefd kind. (…) Zo behoren thans de gelukkige jaren van uw opvoeding, een aanvankelijke vorming, tot het verleden. Ik wens een woord van hulde en warme dank te wijden aan allen die daartoe met ons hebben meegewerkt. (…) Wij weten zeer goed, geliefd kind, dat gij dit alles niet in eigen kracht alleen zult beproeven, het is daarom dat wij met u heel uw toekomst met ootmoed en ontroering in het hart, doch met grote blijdschap en vertrouwen, leggen in die Vaderhand, die uw jonge leven tot hiertoe zo liefdevol bewaard heeft.” Voor Wilhelmina was de geboorte van haar dochter in 1909 een zeer groot geschenk. Het was haar enig kind en de koningin had al meerdere miskramen doorgemaakt. Juliana werd door haar moeder zeer beschermd opgevoed. Anders dan bij de opvoeding van Amalia nam Wilhelmina haar dochter zo veel mogelijk mee; al voor haar eerste verjaardag was Juliana aanwezig bij kerst- en nieuwjaarsrecepties. ## Toelage De kranten pakten in 1927 royaal uit met het nieuws van de staatsrechtelijke meerderjarigheid van de prinses en dat zij bereid was, als dat nodig mocht zijn, haar moeder op te volgen. Dat zij niet als haar moeder direct koningin hoefde te worden, gaf Juliana nog de vrijheid om zich terdege voor te bereiden op haar toekomstige taak. Toen de prinses achttien jaar was geworden, hoorden daar de nodige officiële momenten bij. Vanaf dat moment was Juliana lid van de Raad van State. Op 2 mei 1927 werd ze door haar moeder geïnstalleerd. Hetzelfde gebeurt binnenkort, bijna een eeuw later, voor kroonprinses Amalia. Zij zal op 8 december, een dag na haar achttiende verjaardag, door koning Willem-Alexander worden binnengeleid. Tijdens de plechtigheid zal ook koningin Máxima aanwezig zijn. Een ander ‘cadeau’ was de jaarlijkse toelage. Juliana kreeg vanaf 1927 een jaartoelage van 200.000 gulden. Ook kreeg ze Paleis Kneuterdijk in Den Haag tot haar beschikking. In het jaar 1927 maakte Juliana ook de keuze om belijdenis van haar geloof af te leggen. Dat deed de prinses op 2 juni in de Haagse hervormde Julianakerk, samen met 23 andere jongeren. ## Leiden Dat er, ook aan het Nederlandse hof, in een eeuw tijd veel verandert, is een feit. Kroonprinses Amalia is een kind van haar tijd en zo was Juliana dat van die van haar. Toen Amalia in juni liet weten dat ze cum laude was geslaagd voor haar eindexamen gymnasium, was al duidelijk dat ze na de zomervakantie niet meteen met een vervolgopleiding zou starten. Dat vertelden koning Willem-Alexander en koningin Máxima vorig jaar al tijdens de jaarlijkse fotosessie. Tijdens de viering van Koningsdag in Eindhoven dit jaar zei Amalia nog geen concrete plannen te hebben voor haar vervolgopleiding. Ze wil eerst „de wijde wereld” verkennen. „Ik wil een beetje reizen, de wereld ontdekken, dingen doen die ik over twintig jaar misschien niet meer kan doen.” Dát Amalia na haar tussenjaar zal gaan studeren, ligt voor de hand. Juliana heeft deze weg voor haar achterkleindochter geplaveid; zij was destijds de eerste Oranje die in de collegebanken plaatsnam. Toen Juliana in 1927 student werd, maakte ze eigenlijk pas kennis met het ‘gewone’ leven. Ze mocht van haar moeder Wilhelmina colleges volgen aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Ondanks dat ze een afgezonderde plek had van haar medestudenten, was de start van deze nieuwe fase toch het begin van meer persoonlijke vrijheid, na een jeugd met alleen maar privéonderwijs. Op kamers gaan was een brug te ver, maar Juliana betrok wel samen met drie adellijke studievriendinnen twee villa’s in Katwijk aan Zee. Ook werd ze lid van de Vereniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden. Het studieprogramma van de prinses week enigszins af van dat van haar medestudenten; Juliana volgde een vrijer programma, dat haar zo goed mogelijk moest voorbereiden op haar toekomstige regeertaak. Zo kreeg ze onder andere les in de Chinese filosofie. Wat het laatste betreft treedt prinses Amalia in de voetsporen van haar overgrootmoeder; zij heeft op de middelbare school al als bijvak Chinees gevolgd. Na tweeënhalf jaar ontving Juliana een eredoctoraat. Ze zou haar studietijd in Leiden en Katwijk later beschouwen als „een van de mooiste periodes” uit haar leven. ## Koningin Wanneer Amalia haar vader zal opvolgen en koningin wordt, is onbekend. De prinses gaf tijdens Koningsdag aan dat haar toekomstige taak haar nog niet zo bezighoudt. „Voor mij komt het rustig op me af, het is nog niet dat ik denk: Dat komt heel snel. Ik geniet van mijn jeugd en de vrienden om me heen.” Voor Juliana lag dat enigszins anders. Zeker na haar studententijd werd ze heel geducht voorbereid op haar taak en was ze steeds meer bezig met de vertegenwoordiging van het Koninklijk Huis bij officiële evenementen. Er gingen echter nog vele jaren overheen voordat ze koningin Wilhelmina opvolgde, waaronder de beladen periode van de Tweede Wereldoorlog. In 1948 was het zover en werd ze van prinses koningin. :::kader 1::: :::kader 2::: Op 7 december wordt prinses Amalia 18 jaar. Hoe zag het leven van haar vier voorgangers er op die leeftijd uit? Deel 2: prinses Juliana.

Juliana: de eerste Oranje in de collegebanken

Koninklijk Huis

RD.nl in uw mailbox?