Rusland stuurt door een pijpleiding via Belarus gas naar Polen en Duitsland. „We verwarmen Europa, zij bedreigen ons nog steeds met de sluiting van de grens. En als we de toevoer van gas afsluiten?”, heeft Loekasjenko volgens staatspersbureau Belta gezegd. Hij zou daarom de leiding in Polen, Litouwen en „andere mensen zonder hoofd aanraden om na te denken voordat ze spreken”.

De in ballingschap levende oppositieleider Svetlana Tichanovskaja gelooft niet dat Loekasjenko zijn dreiging in daden omzet. „Het zou schadelijker zijn voor hem, voor Belarus, dan voor de Europese Unie en ik wil wel stellen dat het bluf is.” Zij riep Europese landen op zich krachtig op te stellen en niet direct te praten met de „onrechtmatige” president. De Russische president Poetin pleit daarvoor.

De torenhoge gasprijs, die EU-burgers afgelopen weken al in de knel heeft gebracht, steeg prompt weer wat. Ongeveer een vijfde van het gas dat de EU dit jaar heeft verstookt, arriveerde via Belarus.

Vanuit de EU klinkt kritiek op Belarus voor de omgang met migranten. Zij worden al maanden niet tegengehouden bij hun reis naar de unie en zouden daarbij worden binnengehaald en geholpen door de Belarussische autoriteiten. Dat wordt gezien als wraak, een reactie op EU-sancties voor het gewelddadig neerslaan van protesten tegen het regime in Minsk.

De spanningen zijn met name hoog opgelopen bij de grens tussen Belarus en Polen. Daar staat bij het hekwerk een geïmproviseerd tentenkamp met honderden mensen uit onder meer Irak, Afghanistan en Syrië. Belarus geeft de EU de schuld van de ontstane situatie, net als bondgenoot Rusland, en hekelt dat Polen dreigt met de sluiting van de grenzen.

De Europese Commissie heeft Loekasjenko’s dreigementen over de gaskraan vernomen en „wil heel duidelijk maken dat we ons niet laten intimideren”. Het regime in Minsk wil gas kennelijk inzetten als extra, nieuw wapen in de „hybride aanvallen” op de EU, zegt een woordvoerder. „Gas is een essentiële bodemschat en hoort niet te worden gebruikt voor geopolitieke ruzies.”