Volgens Morawiecki heeft hij „geen verschil van opvatting” met andere EU-landen als het om de principes van de rechtsorde gaat. De rechtsstaatkwestie komt aan de orde op de top. Polen is al geruime tijd op ramkoers met ‘Brussel’ over de toenemende grip van regeringspartij PiS op de rechterlijke macht. Daar kwam onlangs bovenop dat het Poolse grondwettelijke hof oordeelt dat het EU-recht niet altijd boven het Poolse recht staat.

Bondskanselier Angela Merkel noemt het EU-recht de kern van het bestaan van de Europese Unie. Maar escalatie van de ruzie „is niet de oplossing van het probleem”, zei ze bij aankomst op de top, vlak na Morawiecki. Ze wees erop dat het conflict „een achterliggend probleem” blootlegt, namelijk dat niet alle 27 EU-landen op dezelfde manier aankijken tegen de mate waarin de unie steeds hechter zou moeten worden.

Merkel is voorstander van dialoog, evenals de Franse president Emmanuel Macron. Tijdens een gesprek op het vliegveld van Brussel voor de top begon, heeft Macron er bij de Pool op aangedrongen met de Europese Commissie te gaan praten om het huidige conflict op te lossen. Het dagelijks EU-bestuur zint op maatregelen tegen Polen, bijvoorbeeld door (opnieuw) naar het Europees Hof van Justitie te stappen of EU-subsidies op te schorten. Het Poolse coronaherstelplan ter waarde van 36 miljard euro heeft de commissie alvast nog niet goedgekeurd.

De Belgische premier Alexander De Croo vindt dat Polen zich aan de Europese wetten dient te houden. „Als je lid bent van een club, hou je je aan de regels.” Maar de Hongaarse premier Viktor Orbán vindt dat Polen gelijk heeft. „Wat is het probleem?”, vroeg hij bij aankomst. „Ze hebben gelijk. Het is een feit, voorrang van EU-recht staat helemaal niet in het EU-verdrag.”