Kees van Dam (1964) promoveerde dinsdag in Amsterdam op deze theoloog. Van Dam, afkomstig uit de Gereformeerde Gemeenten, werd actief voor de Gereformeerde Zendingsbond als zendingspredikant in Namibië en Zimbabwe. Hij werkte onder meer aan het Hendrik Kraemer Instituut in Oegstgeest en is nu regiocoördinator in Afrika voor stichting Epafras, die Nederlandse gedetineerden in het buitenland bezoekt en hun geestelijke zorg verleent.

In zijn proefschrift ”Christ coming home. Kwame Bediako’s Oeuvre as an African Christianity Project” zet Van Dam uiteen hoe Bediako op zijn eigen wijze als Afrikaanse theoloog aandacht vroeg voor de eigen cultuur van de Afrikaanse kerk. Christus is de eeuwige Middelaar van de schepping, overal tegenwoordig en ook in Afrika de diepste vervulling van al de religieuze verlangens. Het diepe besef in Afrika van de aanwezigheid van God en de haast sacramentele beleving van de werkelijkheid –vol van het goddelijke– biedt aanknopingspunten voor christelijke geloofsvoorstellingen. Bediako legde de nadruk op de incarnatie van God in de werkelijkheid door Jezus Christus. Hij wilde recht doen aan het eigene van de Afrikaanse cultuur. De theoloog werkte dat uit in een pleidooi voor de Bijbel in de inheemse talen en het integreren van bepaalde elementen uit de Afrikaanse religie in het christendom, zoals de voorouderverering.

Dat betekent dus dat Afrika niet zo heidens is als vaak wordt voorgesteld?

„Bediako zou niet zo gauw de term afgodisch gebruiken. Zijn punt was vooral dat westerse zendelingen te veel de Afrikanen vervreemd hebben van hun cultuur op het moment dat zij christen werden. Hij keerde zich vooral tegen de breed levende gedachte dat de Afrikaan helemaal onder de culturele ladder stond en de westerling bovenaan. Zijn theologische overtuiging was dat Christus samen met de Vader en de Heilige Geest in de schepping aanwezig is als het Woord, de Logos. Hij verwoordt daarmee een oerreligieus bewustzijn bij de Afrikaan, een kijk op de werkelijkheid die in het Westen als gevolg van de verlichting nagenoeg verdwenen is. Neemt niet weg dat Christus ook voor Bediako een correctie van de Afrikaanse cultuur betekende door deze in een goede richting om te buigen die meer aan de Bijbel beantwoordt.”

Volgens Bediako is Afrika een laboratorium voor het wereldchristendom. Daar gebeurt het. „Bediako oordeelde zeker niet alleen positief over de snelle groei van het christendom in Afrika. Hij zag ook de problemen van de groeiende islam, het welvaartsevangelie of de rol van het geld en de politiek. Maar feit blijft dat de onafhankelijke Afrikaanse kerken sneller groeien dan de traditionele zendingskerken uit het Westen. Ik zou niet zozeer van de term opwekking willen spreken in Afrika, maar meer van brede gestadige groei, al decennialang. Bediako’s project is daar onderdeel en aanjager van. Als voorganger in Nederland constateer ik dat in ons land de problemen in de kerk vooral te maken hebben met krimp en teruggang. Dan zijn de problemen in Afrika prettige problemen, vergeleken met de malaise in het Westen.”