Schenderling, voorzitter van de stichting ”Genoeg om te leven”, sprak donderdagmiddag in de Bergkerk te Amersfoort op een studiemiddag voor predikanten over geloof en duurzaamheid. De bijeenkomst, die het maximale aantal van tachtig bezoekers trok, was georganiseerd door de christelijke natuurbeschermingsorganisatie A Rocha Nederland in samenwerking met de projectgroep eenvoudig leven.

Schenderling stelde dat alle Nederlanders samen veel meer consumeren dan in eigen land geproduceerd wordt. Voor consumptie en investeringen in Nederland werken volgens hem in niet-westerse landen tien miljoen mensen, waarvoor een oppervlakte nodig is van elf keer die van Nederland. Hij noemt dat „uitbuiting” en spreekt van „grond die veel beter gebruikt had kunnen worden om in de behoeften van de mensen daar te voorzien.”

Veranderen

De econoom wil radicaal veranderen. „Arm van geest worden, is het beginpunt van echte verandering. Als je jezelf klein maakt voor God kan Zijn grootheid ons vervullen zodat we rijk worden bij God en een schat in de hemel verzamelen.”

Concreet betekent dat volgens hem het zetten van „een rem op onze economische behoeften. Het gaat om eenvoudig leven, niet om hard werken en veel weggeven, maar om minder kopen, minder geld nodig hebben en minder werken voor geld. Alleen door minder te werken voor geld onttrekken we structureel minder geld aan de economie. Als mensen met een modaal inkomen 15 tot 25 procent minder consumeren, maken ze al een wereld van verschil.” Schenderling vertelde erbij dat hij zelf ook zo leeft.

De vrijkomende tijd kunnen christenen gebruiken om zich te oefenen in het vrijgevig zijn met tijd en aandacht. „Dan komen de vruchten van de Geest tot bloei: blijdschap, ontferming, zachtmoedigheid, nederigheid en geduld.”

Schenderling is zich ervan bewust dat de economie niet meer groeit als iedereen zo doet. Hij zei dat wetenschappers het erover eens zijn dat groene groei onmogelijk is, dat wil zeggen dat de economie niet meer groeit als de klimaatdoelen van Parijs gehaald worden. De politiek is het probleem, meent de econoom, die druk op de politiek nodig vindt.

Hij is dikwijls op pad om over de ideeën van de stichting voorlichting te geven aan kerkelijke gemeenten. Predikanten kunnen voor praktische steun bij hem aankloppen, zei hij.

Prof. dr. Kees van der Kooi, emeritus hoogleraar systematische theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukte in zijn lezing dat de mens geen absoluut eigendomsrecht heeft op deze wereld, omdat die van God is.

De hoogleraar stelde voor om de bekende slogan ”people, planet, profit” (mensen, planeet, winst) te veranderen in ”planet, people, profit”. „Dat betekent een grondige kritiek op het begrip van particulier eigendom zoals dat zich in de moderne tijd heeft ontwikkeld.”

Volgens hem is de notie van het gebruiksrecht, die eeuwenlang in de theologie gangbaar was, ingewisseld voor een veelomvattender begrip van eigendom dat echter grenst aan confiscatie. „Theologisch gezien heeft een omwenteling plaatsgevonden, waarin God als eigenaar is ingewisseld voor de mens als eigenaar. De gevolgen daarvan zijn zichtbaar in de aantasting van de leefomgeving.”

De Bijbel biedt volgens hem geen grond voor een absoluut eigendomsrecht; in het sabbatsjaar en jubeljaar gingen eigendommen terug naar een vorige eigenaar. Van der Kooi vindt het jammer dat veel kinderbijbels nog steeds van een antropocentrisch perspectief uitgaan, waarbij de mens in het middelpunt staat. Gevraagd naar een voorbeeld noemde hij de kinderbijbel van Ria Borkent. „De schepping draait daar helemaal om de mens.”