De Biblebelt blijft op sommige plekken oplichten op de coronakaart. In Barneveld, Woudenberg, Scherpenzeel, Neder-Betuwe en Staphorst zijn de afgelopen weken relatief veel mensen positief op het coronavirus getest. Ook in de nieuwe coronacijfers, die het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dinsdag publiceerde, kleurt Staphorst (17.285 inwoners) rood. In de afgelopen week zijn er 358 mensen positief getest op corona. Ter vergelijking: in buurgemeente Ommen (17.813 inwoners) gaat het om 40 mensen.

GGD IJsselland, waar de gemeente Staphorst onder valt, wijt de hoge besmettingsaantallen aan een combinatie van een lage vaccinatiegraad en de versoepelingen die per 25 september zijn doorgevoerd. Een woordvoerder geeft aan dat de mensen die positief op het coronavirus testen veelal niet zijn gevaccineerd.

Bron- en contactonderzoek, dat de GGD standaard uitvoert na een coronabesmetting, wijst uit dat de besmettingen in alle leeftijdsgroepen optreden. Overdracht gebeurt volgens de GGD het meest in familiaire kring. „Met name in gezinnen, maar ook via andere sociale contacten als werk, bezoekjes of de kerkgang.”

Binnen de hersteld hervormde gemeente van Staphorst zijn diverse gemeenteleden besmet met het virus, geeft ouderling Jan Talen aan. „Het ging een tijdlang heel goed, maar de laatste anderhalve week is het aantal besmette mensen flink gestegen. Zo veel zijn het er de hele coronatijd niet geweest.”

Volgens Talen zou de bron van de besmettingen mogelijk in een kerkdienst kunnen liggen, al is dat niet met zekerheid te zeggen. Kortgeleden werd iemand tijdens de dienst niet goed. Van de mensen die ter plekke hielpen, zijn er diverse met corona besmet geraakt.

Het toenemend aantal coronabesmettingen houdt de Staphorsters aardig bezig, is Talens indruk. „Mensen leven met elkaar mee, er is een grote saamhorigheid. Al blijft de Staphorster van zichzelf behoorlijk nuchter. Wel zie ik dat mensen terughoudender zijn in het aangaan van contacten nu de besmettingen toenemen. Even pas op de plaats maken. Ik denk dat dat verstandig is.”

Ook de kerkelijke gemeente koos ervoor weer af te schalen. Zat de kerk sinds 25 september zoveel mogelijk vol, sinds afgelopen zondag is er weer een rij vrij tussen elke twee banken. Ook worden kerkgangers opgeroepen meer verspreid te gaan zitten en is er een speciaal plaatsingsteam dat mensen een plek wijst. „We mogen niet roekeloos zijn”, verklaart Talen. „We moeten ons aanpassen aan de omstandigheden. Als kerkenraad hebben we steeds gezegd: nemen de besmettingen toe, dan gaan we weer afschalen.”

Koorrepetitie

Die voorzichtigheid herkent ook Johan van Arnhem, werkzaam op basisschool Koning Willem-Alexander en actief in de muziekwereld. Hoewel het relatief hoge aantal besmettingen in Staphorst volgens hem onder de inwoners juist niet bijzonder leeft –„grosso modo zijn Staphorsters heel nuchter”– ziet hij wel dat men wat meer uitkijkt. „De anderhalve meter is er af, maar we houden toch wat meer afstand, valt me op.”

Zelf zegde hij deze maandag een koorrepetitie af van een kinderkoor en een gemengd koor, waar hij voorzitter van is. „Om het signaal af te geven dat je voorzichtig bent.”

Van Arnhem krijgt regelmatig actuele coronacijfers uit de gemeente Staphorst van „een goede kennis van me.” „De afgelopen weken waren de cijfers echt heel hoog. We hebben een record verbroken.” Maandag was het aantal positieve tests juist weer lager dan gemiddeld. „Dinsdag zijn ze vaak weer hoger, omdat de cijfers van het weekend er dan bij komen.” Volgens Van Arnhem zeggen besmettingscijfers op zichzelf lang niet alles. „Het gaat ook om het aantal ziekenhuisopnames.”

Die opnames vallen in de Biblebelt –net als in de rest van Nederland– redelijk mee, blijkt ook uit de RIVM-cijfers. In Staphorst werden de afgelopen week 7 mensen opgenomen, voor een kleine gemeente een relatief hoog aantal. Toch kan een hoog aantal besmettingen op termijn wel degelijk leiden tot een stijging in het aantal ziekenhuisopnames, zegt Reza Pezeshki Nia, huisarts in buurdorp Rouveen. Hij signaleert sinds deze week een toename van het aantal coronapatiënten dat aanklopt bij zijn praktijk. „Vandaag heb ik er twee moeten laten opnemen; en sinds het weekend liggen er ook diverse mensen op de ic.”

Veel inwoners van Staphorst wachten te lang met het bellen naar een arts wanneer ze coronaklachten hebben, zegt Pezeshki Nia. „Ze hebben vaak het vermoeden dat een arts niet zoveel voor hen kan betekenen. Of ze hebben eigen opvattingen over het virus, die vaak niet kloppen met de realiteit.”

Volgens Pezeskhi Nia is de vaccinatiebereidheid bij de „harde kern” van de Staphorster bevolking klein. Daarmee bedoelt hij mensen die vanuit religieuze overtuiging liever geen vaccin nemen. Als arts vindt hij dat jammer, omdat een vaccin volgens hem de overbelasting van de zorg kan voorkomen. „Ook heeft het virus minder kans zich te ontwikkelen tot nieuwe varianten als meer mensen gevaccineerd zijn.”

Testbereidheid

Landelijk gezien neemt de bereidheid zich bij klachten te laten testen af, aldus een woordvoerder van GGD IJsselland. Ook in Staphorst is de testbereidheid laag, hoewel niet lager dan in andere gemeenten. Ook de wil zich aan quarantaineregels te houden neemt in het algemeen af. Ongeveer een derde van de mensen werkt niet volledig mee aan bron- en contactonderzoek, geeft de GGD-woordvoerder aan. „We weten niet of dit betekent dat deze mensen zich ook niet aan de maatregelen willen houden. We hebben de indruk dat mensen meestal wel thuis blijven na een positieve test.”

Staphorsters nemen hun verantwoordelijkheid, ziet ook burgemeester Jan ten Kate. Dinsdag opende in Staphorst de eerste pop-uptestlocatie; die was de eerste dag meteen helemaal bezet. „Dat is hoopgevend”, vindt de burgervader. Ook in contacten met kerken en verenigingen merkt hij dat mensen het virus serieus nemen. „Kerken bijvoorbeeld die aan het opschalen waren, schalen weer af nu de besmettingen toenemen.”

Zelf ziet hij de oorzaak van het hoge aantal besmettingen in een combinatie van een lage vaccinatiegraad en de vele grote gezinnen die Staphorst telt. „Een besmetting gaat dan sneller rond.”

Hij roept Staphorsters op elkaar de ruimte te gunnen. Letterlijk –met de anderhalve meter afstand–, maar ook figuurlijk. „Laat elkaar vrij in de keuze wel of niet te vaccineren. In heel Nederland zie je polarisatie op dat punt. Terwijl in het DNA van Staphorsters juist zit dat ze samenwerken, schouder aan schouder staan. We moeten het met elkaar fiksen.”

Het forse aantal coronabesmettingen heeft ondertussen gevolgen voor het basisonderwijs. Op de Koning Willem-Alexanderschool is een „behoorlijke groep” afwezig, meldt directeur Jan Kuijers. „Veel gezinnen zitten in quarantaine. Soms zijn de kinderen zelf ziek of moeten ze in quarantaine omdat een huisgenoot positief is getest.”

Op dit moment zit geen enkele klas in zijn geheel thuis, al kan dat volgens Kuijers zomaar veranderen. Hij houdt met zijn team de situatie goed in de gaten en stemt geregeld af met de GGD. „Zolang de collega’s niet afwezig zijn, kunnen we de boel draaiend houden. Ook met de diverse absenten in de klas.”

Het verbaast Kuijers niet dat de besmettingen de afgelopen tijd zo toenemen. Hij ziet de oorzaak in een optelsom van verschillende zaken: de opening van de scholen, de kerken die weer meer gevuld zijn, de familiefeestjes die weer royaler worden opgezet dan een paar maanden terug. „Alles is weer meer gaan draaien.”

Gelukkig is het over een paar dagen herfstvakantie voor de school. „Ik hoop dat die week vrij een gunstig effect heeft op de besmettingen.”