Binnenland

„Utrecht was eerste stad met democratisch bestuur”

De gevel van het stadhuis van Utrecht bevat sinds maandag een steen met de beeltenis van Pieter Quint Ondaatje (1758-1818), die ervoor zorgde dat de Domstad een door burgers verkozen bestuur kreeg.

Jan Kas
12 October 2021 18:02
Ondaatje
Ondaatje

Alleen een eenvoudig informatiebordje op een pand aan de Lange Nieuwstraat in de Utrechtse binnenstad informeerde voorbijgangers tot voor kort over Pieter Quint Ondaatje, de voormalige bewoner. Hij verdient meer, vond het Utrechts Geveltekenfonds, dat het initiatief nam voor de gevelsteen. Enkele vragen aan secretaris Paul Krijnen.

Wie was Pieter Quint Ondaatje?

„Een rechtenstudent, opgegroeid op Ceylon, tegenwoordig Sri Lanka, toen Nederlands gebied. Hij was zoon van een moeder uit Amsterdam en een Tamil-dominee die –op kosten van de Vereenigde Oostindische Compagnie– ook in Nederland had gestudeerd. Ondaatje kwam vanuit een groot verantwoordelijkheidsgevoel op voor de rechten van burgers. Die waren toen beperkt. Een clubje gegoede patriciërs, in de stad niet erg geliefd, verdeelde onderling de functies. Ondaatje was charmant, een begenadigd spreker en schreef makkelijk. Hij liet zich algauw op alle fronten horen.”

Wat is zijn verdienste?

„Dankzij hem werd in Utrecht niet alleen de invloed van stadhouder Willem V teruggedrongen –dat speelde in meer steden–, maar werd ook de ‘regentenkliek’ geweldloos aan de kant geschoven. De burgerij kreeg inspraak in het stadsbestuur. In onze ogen nog gering: vrouwen hadden geen stemrecht, eenvoudig werkvolk evenmin. Maar een aanzienlijk deel van de mannelijke burgerij wel. Daar was Utrecht als grote stad in Europa toen uniek in.”

Hoe verging het Ondaatje daarna?

„Lang duurde de democratie niet. Een jaar later nam Willem V de macht weer over met hulp van troepen van zijn zwager, de koning van Pruisen. Ondaatje vluchtte naar Frankrijk. In de Bataafse Republiek kwam hij in het landsbestuur terecht. Uiteindelijk werd hij benoemd tot president van de Hoge Raad van Justitie in Nederlands Indië. Wegens ziekte heeft hij die functie echter nooit uitgeoefend.”

Hoe bekend is Ondaatje in Utrecht?

„Te weinig. Daarom geven we ook een boek over hem uit. In de stadsbibliotheek is tot 31 oktober een expositie over Ondaatje te zien. Zo brengen we hem weer onder de aandacht.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer