Hierop wees prof. dr. Terry Gill, hoogleraar militair recht aan de Universiteit van Amsterdam, donderdag tijdens een lezing in het Asser Instituut voor Internationaal Recht in Den Haag.

Alleen de voorzittend rechter van een commissie moet een jurist zijn. De overige rechters zijn Amerikaanse officieren die zijn aangewezen door het ministerie van Defensie. Uit de verslagen van de rechtszittingen blijkt volgens Gill dat die rechters vaak geen weet hebben van zaken die een eerstejaars student rechten al leert.

Die juridische leken moeten dan beslissen in complexe rechtszaken waarin de doodstraf kan worden opgelegd. De lekenrechters vindt Gill slechts een van de „fundamentele gebreken” van de Guantanamo-commissie. Ook is er geen mogelijkheid van hoger beroep, in tegenstelling tot de situatie bij een ’gewone’ krijgsraad.

Ook wordt het „fundamentele recht” van de verdachten op de eigen keuze van hun advocaat geschonden. De verdediger wordt aangewezen door het Amerikaanse ministerie van Defensie. De verdachte mag wel een persoonlijke voorkeur uitspreken. Wie er nog een burgeradvocaat bij wil hebben, moet dat zelf betalen, en de advocaat moet Amerikaan zijn. De meeste arme Afghanen die in Guantanamo Bay zitten, zullen zich geen dure Amerikaanse advocaat kunnen permitteren.

Het recht van verdachten om in vertrouwen te communiceren met hun advocaat, wordt geschonden op Guantanamo Bay. Het Amerikaanse ministerie van Defensie luistert mee.

Het slechte functioneren van de rechters kwam trouwens alleen aan het licht door de aanwezigheid van vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International. De Amerikaanse regering had nog overwogen ook die waarnemers te weren bij de processen voor de Guantanamo-commissies.

Er zijn trouwens pas vier van de honderden Guantànamo-verdachten aangeklaagd voor berechting door de commissies. Een van hen is een chauffeur en lijfwacht van topterrorist Osama bin Laden. De rechtszaken zijn nu ook onderbroken door een beroepsprocedure in de VS.

Gill toont zich verbijsterd over de „ongelofelijke stilte in de Nederlandse media de afgelopen maanden” inzake deze problematiek.