Verschillende wetgeving kan dan worden toegepast, zoals die voor gelijke behandeling en zelfs het strafrecht. De democratische rechtsstaat die discriminatie verbiedt en gelijke behandeling en verdraagzaamheid nastreeft, is ook in het onderwijs de norm, aldus de raad. Scholen mogen die niet ondermijnen, zegt de raad, en bij vraagstukken erover niet alleen maar verwijzen naar het recht op een eigen visie. Dat is te veel gebeurd: „Bij discussies en controverses rondom de vrijheid van onderwijs is lange tijd eenzijdig aandacht geweest voor de ruimte voor de eigen visie en identiteit van de school”, vindt het adviesorgaan.

Het is de plicht van iedere school, openbaar en bijzonder, om alle leerlingen te leren hoe ze vanuit de eigen overtuiging deel kunnen nemen een „open en vrije samenleving” en daaraan bij te dragen, zegt de raad. „Het verhaal over de eigen overtuiging en visie van de school is voor de raad nadrukkelijk iets wat een school kan toevoegen aan deze verplichte gemeenschappelijke kern.”

Het Nederlandse onderwijs in democratisch burgerschap kan en moet beter, doordachter en systematischer, zegt de raad. „Het is zeer verontrustend dat onderzoek aantoont dat de kennis van Nederlandse jongeren over democratie en rechtsstaat beperkt is en er grote verschillen zijn in het onderwijs.” Waar scholen aandacht aan horen te besteden, moet preciezer worden aangegeven, vindt de raad.