ETF Leuven: internationaal, evangelisch én gereformeerd
De Evangelische Theologische Faculteit (ETF) Leuven is een internationale gemeenschap uit alle continenten, zo bleek maandag tijdens de begroeting van de nieuwe studenten door rector prof. dr. Jos de Kock.
„We geloven hier in het project van academische theologie”, specificeert decaan prof. dr. Andreas Beck. „Godsdienstwetenschap is ook belangrijk, maar mag niet bedoeld zijn als surrogaat van theologie.”
Veel veranderde in de afgelopen veertig jaar, maar het constante is de internationale gerichtheid, zegt Beck. „Het voormalig Bijbelinstituut waaruit de ETF is gegroeid, was van begin af aan internationaal, vooral door zijn gerichtheid op Europa, in dit geval met name Nederland. Maar de stroomversnelling is eigenlijk gekomen in het nieuwe millennium, toen er in Europa een uniformiteit in de academische graden kwam, met een bachelor- en masterstructuur. De master hadden we al sinds eind jaren negentig alleen maar in het Engels aangeboden. De colleges voor de bachelorstudenten zijn in het Nederlands, maar de wekelijks ”chapelservice”, waar ook studenten uit de master komen, is weer in het Engels. Zo groeien onze bachelorstudenten automatisch de Engelse master in.”
De Kock: „Studenten en docenten komen uit verschillende continenten en culturen. Dat heeft leuke, maar ook schurende kanten: het kan soms ook vervreemding wekken als je kennismaakt met andere en onbekende opvattingen. De ETF Leuven is ook een leefgemeenschap. De academische setting kan niet zonder die gemeenschappelijke spiritualiteit.”
Is ETF Leuven een concurrent voor Nederland?
De Kock: „Ik heb niks tegen dat woord, maar er is veel meer dan dat. Er is ook veel samenwerking, omdat je een gezamenlijk belang hebt. We zitten natuurlijk allemaal naar die ene vijver van studenten te kijken. Maar je probeert met elkaar de theologie te voeden en overeind te houden en jonge mensen daarvoor te interesseren.”
Toch is het aantal studenten theologie relatief heel gering, ook in Nederland.
De Kock: „Als je het vergelijkt met andere studierichtingen, dan is het aantal zeer klein en het landschap bovendien erg versnipperd. Tegelijkertijd komt theologie uit een bepaalde geschiedenis. Zij is verbonden met de kerken en betrokken op de samenleving. Of het aantal minimaal blijft, dat weet ik niet. Het zou ook zo weer eens de andere kant op kunnen ontwikkelen en dat de interesse groeit. Onze opdracht is om ook daar weer voor klaar te staan. Ik heb zeker niet de indruk dat we in een zinkend schip zitten, integendeel.”
Beck: „De protestantse en katholieke Reformatie heeft altijd de aanwezigheid van een goede theologische opleiding benadrukt. Ons marktaandeel wat Nederlandse instroom betreft, is de laatste twintig jaar steeds groter geworden. Tegelijkertijd zou ik willen wijzen op de uitwisseling. Studenten hoeven niet meer hun hele studie op één locatie te volgen.”
Evangelisch is nog steeds de overkoepelende term?
Beck: „De term werkt in het buitenland goed: evangelisch is protestants, zoals in Duitsland. Wij spreken wel vaak van ”evangelisch-protestants” om uit leggen waar we voor staan. De ETF Leuven heeft altijd een duidelijk gereformeerde inbreng gehad.”
De Kock: „De naam dekt grotendeels de lading, ook vanuit historisch perspectief. We hebben geen binding met één kerk. We staan voor een identiteit die terug te vinden is in verschillende kerkgenootschappen. Mensen komen hier uit de vrije én gevestigde kerken. Om de identiteit duurzaam te maken, is veel betrokkenheid nodig, ook financieel. Je bent klein en tegelijk moet je voldoen aan allerlei standaarden. Daarom is samenwerking, uitwisseling en doorstroming zo belangrijk en die moet je met andere instellingen regelen. Groei van theologiestudenten is onze ambitie, maar een verdubbeling van aantallen is echt niet aan de orde. We zijn blij dat we aan de ETF Leuven nu een lichte groei van het aantal residentiële bachelorsstudenten hebben. Dat is opvallend, omdat er op dit punt een neergaande trend was de laatste jaren. Dat vind ik hoopgevend, want deze studenten zijn onze ambassadeurs voor een nieuwe generatie.”
Open gesprekken
Twee studenten zijn druk met het strijken van hun pak, bedoeld voor de feestelijke opening. Gerben van der Kooij is preses van de studentenvereniging Paap, dat staat voor ”Per Aspera Ad Perfectiora” (”Door moeilijkheden tot perfectie”). De vereniging heeft ruim veertig leden en organiseert een wijd spectrum van activiteiten, van baravonden tot Bijbelkringen. „We hebben een moeilijke tijd achter de rug vanwege corona, maar de gemeenschap is hier staande gebleven. We konden op elkaar terugvallen. Onze leden krijgen in het nieuwe jaar peters en meters om begeleid te worden.”
Zijn medestudent en oud-preses van Paap, Dooitze de Jong, benadrukt het belang van open gesprekken. „We leven hier dicht bij elkaar op de campus. Er zijn veel open gesprekken, ook over hoe het met je persoonlijk gaat. De vereniging is veel meer dan een uitwisseling van theologische ideeën.”
Toewijding
In 2002 werd prof. dr. Mart-Jan Paul benoemd tot deeltijd hoogleraar Oude Testament aan de ETF. Vanaf het begin heeft hij grote waardering gehad voor de ETF, zegt hij. „Aanvankelijk zonder staatsteun, met lage salarissen en grote toewijding gaven collega’s zich voor het doel om in Europees verband een Bijbelgetrouwe opleiding op academisch niveau te realiseren. De term ”evangelisch” is geen tegenstelling met ”reformatorisch”, maar is overkoepelend bedoeld, net als ”evangelical” in het Engels.”
In de loop der jaren heeft hij veel contact gehad met prof. Hendrik Koorevaar, die onlangs met emeritaat ging. „Vanwege het internationale karakter van de ETF is het gemakkelijk om samen te werken met allerlei collega’s uit andere landen. Op deze manier was het mogelijk een ”Theologie van het Oude Testament” te schrijven en een Engelstalige bundel over de betekenis van het land Israël. We werken nu aan een Duitstalige ”Inleiding op het Oude Testament”.”
Het is volgens prof. Paul boeiend om allerlei studenten te ontmoeten: in de bachelorfase veel uit Nederland, in de master- en promotiefasen veel uit andere landen. „De opleiding is in kerkelijk en cultureel opzicht veelkleurig, waarbij in de ontmoetingen meer zicht komt op de kern van het geloof.”
Hoe ligt de ETF bij de orthodox-gereformeerden?
„Over het algemeen wel goed, al kent men gewoonlijk slechts enkele docenten. In de loop der jaren is de opleiding aan de ETF steeds professioneler geworden. Nadat de theologische faculteit in Utrecht werd opgeheven, brachten de hoogleraren W. J. van Asselt en A. Vos de bestudering van de gereformeerde theologie in de zeventiende en achttiende eeuw onder bij de ETF. De faculteit heeft zich in de afgelopen jaren een duidelijke positie verworven als een plaats waar geloof en wetenschap hand in hand gaan. De ETF is steeds meer een Europese organisatie geworden, met veel docenten uit Nederland en Duitsland, en goede relaties met universiteiten.”
