Met een gerust hart droeg Beatrix in 2013 op 30 april –de verjaardag van Carl Gustaf– kroon en troon over aan oudste zoon Willem-Alexander. Carl Gustaf treedt niet af. Dinsdag zien de Zweden hem in actie bij de plechtige opening van het parlementaire jaar, die wordt voorafgegaan door een dienst in de Grote Kerk (Storkirkan) in de oude stad van Stockholm. Dat is precies één dag voor het 48-jarige regeringsjubileum van de op 
15 september 1973 aangetreden koning.

Aftreden behoort niet tot de traditie van de drie Scandinavische koningshuizen. De Deense koningin Margrethe (81) verheugt zich al op haar gouden jubileum volgend jaar januari. De plastische wijze waarop ze bij herhaling heeft gezegd niet van plan te zijn terug te treden, heeft in Denemarken het speculeren daarover doen stoppen. „Ik ga door tot ik dood van de troon val”, aldus Margrethe. Ze beleeft naar eigen zeggen nog altijd plezier aan haar werk, maar belangrijker is de gelofte die ze ten overstaan van God heeft afgelegd en die ze tot het einde wil eerbiedigen. Koning Harald (84) van Noorwegen, die eerder dit jaar zijn dertigjarig jubileum vierde, is eenzelfde mening toegedaan. Zijn soms wankele gezondheid is geen reden die bij te stellen.

Opiniepeilingen

Carl Gustaf heeft suggesties dat hij de scepter overdraagt aan oudste dochter kroonprinses Victoria (44) steevast van de hand gewezen. Hij voelt zich nog vitaal en betrokken en bovendien regeerden zijn twee voorgangers –grootvader koning Gustaf VI Adolf (1882-1973) en overgrootvader koning Gustav V (1858-1950)– tot op hoge leeftijd en tot aan hun dood. Sterker nog: Gustaf VI Adolf werd pas koning toen hij bijna 68 jaar was.

De discussie over het aftreden van Carl Gustaf zal wel weer oplaaien wanneer in 2023 zijn gouden jubileum voor de deur staat. Anders dan in Denemarken geven opiniepeilingen aan dat de bevolking groot voorstander is van een troonswisseling.

Voorbereid

Kroonprinses Victoria is in elk geval goed voorbereid op haar taak. Dat was voor Carl Gustaf in 1973 heel anders. Het Zweedse koningshuis sloeg namelijk noodgedwongen een generatie over. Zijn vader, erfprins 
Gustaf Adolf (1906-1947), verongelukte namelijk op weg van Amsterdam naar Stockholm toen zijn KLM-toestel crashte na een tussenlanding in Kopenhagen. Carl Gustaf werd daardoor drie jaar later kroonprins en hij was amper aan een zelfstandig leven begonnen toen hij op 27-jarige leeftijd zijn grootvader moest opvolgen. Hij moest het vak met vallen en opstaan leren, terwijl hij zijn wilde haren en lust voor het nachtleven, snelle auto’s en bevallige dames nog niet kwijt was. Zijn huwelijk in 1976 met de Duitse Silvia Sommerlath maakte daar ook niet meteen een einde aan.

De door zijn dyslexie gehinderde Carl Gustaf moest het ambt ook gestalte geven binnen een nieuwe grondwet, waarin de monarchie na enige aarzeling net niet was afgeschaft maar waarin het koninklijke takenpakket fiks was uitgekleed. Dat was de geboorte van wat in ons land het Zweedse model wordt genoemd: een meer ceremonieel koningschap, zonder bemoeienis met de politiek. Op de Zweedse ‘Prinsjesdag’ voert Carl Gustaf dinsdag echter wel het woord – niet vanaf de troon en niet met een lange lijst van regeringsvoornemens, maar met een algehele aansporing aan de Riksdag.

Hij wordt ook regelmatig door ministers bijgepraat en heeft een samenbindende rol, die Carl Gustaf het voorbije coronajaar nog eens benadrukte. Zijn regeringsjubileum woensdag –hij woont met koningin Silvia een concert bij in het paleis– is geen aanleiding om te stoppen met werken.