Het probleem is helder. Over de ernst van de situatie verschilden Kamerleden donderdag niet van mening tijdens het debat over de toekomst van staalconcern Tata Steel.

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat de gemeten hoeveelheid schadelijke stoffen en metalen in Wijk aan Zee, Beverwijk, Velsen-Noord en IJmuiden hoger is dan buiten de IJmond. Het vervuilde, neergedwarrelde stof is vooral gevaarlijk voor kinderen die buiten spelen. Zij kunnen via hun handen het met lood vervuilde stof op de speeltoestellen in hun mond krijgen. Verder zijn er in de IJmond meer gevallen van longkanker en andere gezondheidsklachten vastgesteld.

De grote boosdoener is staalfabrikant Tata Steel. Geen enkele politieke partij wil dat het bedrijf met het grootst aaneengesloten bedrijfsterrein van Nederland –omvang zo’n 1500 voetbalvelden– de deuren sluit. Meerdere partijen wijzen op de vervuilende fabrieken in China waar de staalproductie zich dan naar zou verplaatsen.

Er is groene industriepolitiek nodig, vindt een groot gedeelte van de Kamer. Het komt erop neer dat Kamerleden een grotere rol voor de overheid zien weggelegd in de discussie over de toekomst voor Tata Steel. De regering moet het bedrijf bij de hand nemen. Meer regie vanuit Den Haag is nodig.

De VVD wil laten onderzoeken welke rol de overheid kan vervullen om eraan bij te dragen dat Tata in de toekomst groen staal produceert. Vooralsnog is het staalbedrijf de grootste CO2-uitstoter van Nederland. Het voorstel kan op brede steun rekenen in de Kamer. Ook de SGP zegt: Liever vergroenen dan verdwijnen.

Werkgelegenheid speelt in de politieke overwegingen een belangrijke rol; 11.000 werknemers verdienen bij het staalconcern hun brood. Verder is staal ook in de toekomst van groot belang, bijvoorbeeld voor de productie van windmolens, treinen en elektrische auto’s en fietsen.

Opkopen

Veel partijen zien er wel wat in als de Staat een belang neemt in Tata Steel. Het CDA schaart zich onder de voorstanders. De overheid kan het bedrijf deels of geheel opkopen om het naar een nieuwe, groene fase te leiden, zegt CDA-Kamerlid Bontebal. Er is volgens hem „intrinsieke motivatie” nodig bij het bedrijf om te vergroenen.

De VVD is iets terughoudender, maar wat VVD’er Erkens betreft ligt een overheidsbelang op tafel. Een sterkere overheid, zoals de liberale partij sinds de verkiezingen benadrukt, moet in Tata-discussie verantwoordelijkheid nemen. Ook in de kosten, vindt VVD-Kamerlid Erkens. Partijen als SP en PvdA zijn uitgesproken voorstanders van nationalisatie.

Minister Blok (VVD, Economische Zaken en Klimaat) is niet overtuigd van de meerwaarde van een staatsbelang. Zijn argument is dat voor een bedrijf waarin de overheid een belang neemt, dezelfde milieunormen gelden als voor andere ondernemingen. Als de Staat er geld in steekt, kan de aandeelhouder achterover leunen en is het de belastingbetaler die voor de investeringen opdraait. Blok vraagt zich af hoe een geldinjectie zich zou verhouden tot andere overheidsuitgaven in bijvoorbeeld onderwijs, gezondheidszorg en defensie.

Een andere mogelijkheid om Tata Steel te laten vergroenen is het aanscherpen van de milieuregels. Onder andere CU-Kamerlid Grinwis concludeert dat de normen „niet goed genoeg zijn.” Tata Steel valt formeel niets te verwijten, het bedrijf houdt zich netjes aan de regels. Ondanks dat is de volksgezondheid niet voldoende geborgd.

Staatssecretaris Van Weyenberg (D66, Infrastructuur en Waterstaat) legt uit dat de provincie vergunningverlener is, maar Brussel dwarsligt. In Europa worden de normen voor CO2-uitstoot en lood vastgesteld. Aan de staatssecretaris de taak EU-landen met een andere visie op de staalindustrie te overtuigen van het belang van strengere milieuregels. „Het wordt een proces van zeer lange adem”, aldus Van Weyenberg, Om te beginnen zal hij de verantwoordelijke Eurocommissaris een brief sturen.

Voorlopig verandert er even niets aan de toekomst van Tata. Dit debat was niet het moment om besluiten te nemen en wordt nog vervolgd. Ook komen er nog onderzoek naar de rol van de overheid bij de productie van groen staal en naar de gezondheidseffecten van de staalproductie bij Tata Steel.