Polen wacht al sinds mei op de goedkeuring van de aanvraag, goed voor vele miljarden euro’s uit het fonds. Ondertussen dreef Warschau een meningsverschil met Brussel over het gezag van de Europese rechter op de spits. Polen vroeg de hoogste nationale rechter om uit te spreken dat de Poolse grondwet uiteindelijk boven het Europees recht gaat. Na harde taal uit Brussel is de uitspraak keer op keer uitgesteld.

De commissie probeerde de betekenis van de rechtsstaatruzie voor de beoordeling van de hulpaanvraag tot dusver wat te verdoezelen om geen olie op het vuur te gooien. Vorige week liet een andere Eurocommissaris die lijn al voorzichtig los, wat de commissie prompt op woedende woorden uit Warschau kwam te staan. De Poolse regering sprak van chantage.

„Inderdaad, we kijken ook naar de kwestie van het primaat van het Europees recht en de potentiële gevolgen voor het Poolse herstelplan”, zei Dombrovskis na overleg met de verantwoordelijke ministers van de EU-landen. Er is „voortdurend contact” en Polen zou „zich heel goed bewust zijn” van wat het land te doen staat.

Het principe dat het Europees Hof van Justitie het laatste woord heeft, is volgens de commissie een van de pijlers van de EU. Polen mag zich volgens haar daar niet aan onttrekken, want dan zouden de Europese regels niet langer in alle lidstaten hetzelfde worden uitgelegd en toegepast.

Dat raakt ook de subsidies die naar Warschau vloeien, ook die uit het coronaherstelfonds. Brussel wil er zeker van kunnen zijn dat uiteindelijk de Europese rechter kan beoordelen of die juist zijn terechtgekomen. Maar ieder streven om lidstaten af te rekenen op hun omgang met de rechtsstaat stuit steevast op grote weerstand in landen als Hongarije en Polen. De strijd laait nog ieder jaar verder op.

Ook de aanvraag van Hongarije voor het coronaherstelfonds is nog niet goedgekeurd, en ook dat heeft te maken met zorgen over bijvoorbeeld de onafhankelijkheid van rechters, suggereerde Dombrovskis. De commissie „bekijkt die natuurlijk ook in de context van de geconstateerde rechtsstaatuitdagingen die Hongarije heeft”, zei hij.