De bijzetting gebeurde met veel ceremonieel in de Steccata-basiliek in Parma (Italië). Daarbij was de huidige hertog van Parma, prins Carlos –de zoon van prinses Irene–, aanwezig met zijn vrouw Annemarie en zijn broer, prins Jaime.

Dat de stoffelijke resten van Alexander Farnese (1545-1592) en zijn vrouw Maria van Portugal opnieuw in de crypte van de basiliek moesten worden geplaatst, had een bijzondere reden. De krijgsheer raakte in april 1592 gewond bij een veldslag bij het Franse Rouen, waar hij de rooms-katholieken hielp in hun strijd tegen de protestantse koning Hendrik IV. De verwonding leidde ertoe dat hij zich moest terugtrekken in Vlaanderen, waar hij op 3 december in het klooster van Sint-Waast overleed.

Maar was het een natuurlijke dood of vergiftiging? Op die vraag wilde men in Parma na 428 jaar antwoord hebben. „Op het moment van zijn dood wordt aangenomen dat hij een longontsteking had, maar het vermoeden bestaat dat hij vergiftigd is vanwege de jaloezie die hij had gewekt”, aldus initiatiefneemster Anna Zaniboni Mattioli. Vandaar dat vorig jaar de 500 kilo zware grafsteen van de marmeren sarcofaag werd gehaald en de kist met de resten van de hertog van Parma voor wetenschappelijk en forensisch onderzoek werd meegenomen naar de Medicina Legale del Maggiore. Niet iedereen was overigens positief. „Als wordt ontdekt dat hij is vergiftigd, wordt de dader dan gearresteerd? Tijdverspilling en geldverspilling”, aldus een reactie vorig jaar in de Gazzetta di Parma.

Geen vergiftiging

Het was niet voor het eerst dat de grafrust van Alexander werd verstoord. Twee eeuwen geleden waren zijn overblijfselen op last van de toen regerende Maria Luigia (de ex van keizer Napoleon) van de Kapucijnerkerk in Parma overgebracht naar de uit 1521 daterende basiliek, waar ze leden van beide vorstenhuizen –Farnese en Bourbon-Parma– een passende rustplaats wilde geven. In 2010 is prins Carlos Hugo, de vader van Carlos en Jaime, er bijgezet en afgelopen vrijdag ook hun vorig jaar overleden tante prinses Maria Teresa.

Het onderzoek dat het afgelopen jaar heeft plaatsgevonden onder verantwoordelijkheid van de aloude hertogelijke ridderorde –die de kerk als thuisbasis heeft, met prins Carlos aan het hoofd– bracht aan het licht dat Alexander een natuurlijke dood is gestorven. Hij had meerdere kwalen en zijn verwonding speelde een rol, maar van vergiftiging was geen sprake. „Het is enorm wat met DNA en ander onderzoek tegenwoordig kan worden ontdekt”, aldus prins Jaime.

België

Met de afronding van het onderzoek was het tijd de hertog en zijn al in 1577 overleden gemalin opnieuw bij te zetten in de crypte. Dat gebeurde voorafgegaan door een requiemmis, met militaire eer en onder begeleiding van de huidige hertog –in naam in elk geval, want Parma is sinds 1860 geen hertogdom meer– en andere autoriteiten. Onder wie ook burgemeester Marnic De Meulemeester van het Belgische Oudenaarde. „De moeder van Alexander was Margaretha van Parma, bekend als landvoogdes van de Nederlanden, en een buitenechtelijke dochter van keizer Karel V. Nu, zij kwam uit Oudenaarde. Vandaar dat ik hier ben”, aldus De Meulemeester.

Ook de Belgische ambassade in Rome was vertegenwoordigd, want dankzij zijn successen in de Tachtigjarige Oorlog geldt Alexander Farnese als de vormgever van het huidige België. Hij veroverde steden als Gent, Brussel en niet te vergeten Antwerpen op de opstandelingen. Ook Maastricht nam hij in. Alexander stond klaar om verder naar het noorden te trekken toen zijn Spaanse broodheer en oom koning Filips II hem naar Frankrijk dirigeerde. Dat gaf de opstandige provincies de noodzakelijke adempauze en daarna verdween Parma van het strijdtoneel.

Wonderlijke wendingen

De aanwezigheid van de prinsen Carlos en Jaime bij de plechtigheid was vanuit historisch perspectief pikant. Beiden stammen immers, via een aantal zijsprongen, af van Willem van Oranje: de vijand van Farnese. Maar de prinsen zijn via vaderskant over veertien generaties afstammelingen van diezelfde Alexander, zoals Carlos zei in een toespraak aan het slot van de mis.

„Het is wonderlijk welke wendingen de geschiedenis kan nemen”, aldus prins Jaime. „Het laat zien dat oude vijandschappen opgelost kunnen worden.” Alexander had een beslissende invloed op de geschiedenis van Europa, aldus Carlos, die zijn staatsmanschap prees. „Hij was iemand die zijn woord hield en zijn afspraken respecteerde, niet gebruikelijk in die tijd.”