Een pittoresk gelegen dorpje vlak onder de rook van Hoorn en Medemblik. Een sloot met daaraan soms oude boerderijen kronkelt door het dorp van zo’n 2000 inwoners. Opperdoes wordt weleens Klein-Giethoorn genoemd, omdat net als Giethoorn een deel van de plaats bestaat uit bruggetjes over de waterwegen naar de huizen en boerderijen. Het oude treinstation uit 1887 aan de lijn Hoorn-Medemblik (tegenwoordig een museumlijn) brengt de bezoeker helemaal terug in de tijd. In de omgeving van het dorp kun je werkelijk ver van je afkijken.

Noord-Holland is geseculariseerd, maar Opperdoes valt nog wel wat mee gezien de aanwezigheid van enkele kerken. Wikipedia meldt dat het dorp „sinds lange tijd een streng-calvinistische inslag” heeft en behoort daarmee, samen met Andijk, tot de uitzonderingen in de overwegend rooms-katholieke, gemixte en niet-religieuze regio West-Friesland.

Het dorpje kent een kleine gereformeerde gemeente –geïnstitueerd in 1925 en bestaande uit 68 leden– en een protestantse gemeente. In het kerkgebouw van deze laatste wordt nog elke zondag een dienst gehouden. De protestantse gemeente gebruikt niet meer het oude historische kerkgebouw midden in het dorp –met zijn toren uit de vijftiende eeuw–, maar de voormalige gereformeerde kerk aan het Noorderpad, gelegen naast D’Ouwe Pastorie. Het opschrift ”Ger. Kerk” herinnert aan ver vervlogen tijden, toen de burgerlijke gemeente nog de luxe had een hervormde en gereformeerde kerkgemeenschap in haar midden te hebben.

Nieuwe predikant

De christelijke gereformeerde kerk telt 325 doop- en belijdende leden, vertelt Jan de Lange, tot vorige maand scriba van de kerk. „De gemeente is een dorpskerk met een sterk regionale functie. De helft van de leden woont in een straal van twintig kilometer buiten Opperdoes.”

De kerk dateert uit 1902 en is daarmee een van de oudste kerken van het kerkverband. De gemeente begon ooit in een schuur. Later kwamen er een kerkgebouw en pastorie zodat een predikant kon beroepen worden.

In mei heeft ds. P. A. Kok de vacature opgevuld die ontstaan was door het vertrek van ds. H. K. Sok. De ruim 300 leden noemt de nieuwe predikant een „mooie omvang”, zeker voor een eerste gemeente waar hij als kandidaat intrede deed. In de gemeente Bunschoten, waaruit hij afkomstig is, was dat wel anders. Daar lag het aantal leden op ruim 1300.

„Dat is wel een verschil, maar de context is ook anders”, vertelt ds. Kok. „In Bunschoten is een groot deel van het dorp kerks. Hier in Opperdoes is zo’n driekwart onkerkelijk. Als je hier als christelijke gereformeerde kerk je leden uit een hele streek vandaan haalt, dan mag je wel concluderen dat de kerk qua percentage in Opperdoes wel erg gering vertegenwoordigd is.”

School

Typerend voor Opperdoes is dat er één basisschool is, die De Wegwijzer heet. De school presenteert zich op haar website als een christelijke school. „Met elkaar willen wij christelijke normen en waarden zichtbaar maken binnen ons onderwijs.” De Lange: „In het verleden had je twee scholen, een openbare en een christelijke. De eerste is opgeheven. De meeste kinderen gaan nu naar de christelijke school. Van hen gaat ruim de helft niet naar de kerk.”

Ds. Kok: „Je moet hier de kansen benutten om iets te kunnen zaaien, maar doe dat wel in alle bescheidenheid. Het hele dorp zit immers op die ene school en ook de ouders hebben hun mening over alles en nog wat.”

De Lange: „We hebben in het verleden wel de kinderen van de basisschool uitgenodigd om de kerk te bezichtigen en dat leverde leuke gesprekken op.”

Hoe kun je kerk zijn in een van de meest geseculariseerde provincies van Nederland? Is er sprake van onverschilligheid bij de bevolking?

De Lange: „Een deel van de bevolking staat kritisch tegenover het geloof. Maar de meeste mensen in Opperdoes kijken positief-neutraal naar de kerk. Iedereen in het dorp doet mee aan de rommelmarkten voor het goede doel die door onze kerk worden georganiseerd. Ik heb de gewoonte om iedereen te groeten die je op straat tegenkomt, maar helemaal als ik met mijn zwarte pak zondag naar de kerk ga.”

Ds. Kok: „Ik heb natuurlijk nog niet veel gesprekken op het dorp gevoerd, maar recent sprak ik wel iemand die zei: Ik geloof wel, maar ik bid niet. Hij was vroeger kennelijk gereformeerd, maar het zegt en doet hem niets meer. Dus er is toch een stukje onverschilligheid.”

De Lange: „Men redeneert: Alles in het leven gaat evengoed door, met of zonder God. Je moet er zelf wat van maken in het leven. Daar staat tegenover dat de kerk een tegenvoorbeeld moet zijn. Er wordt in onze gemeente met elkaar meegeleefd. De jeugd is erg betrokken op de verenigingen. De meesten gaan wel naar een club of vereniging. Catechisaties worden goed bezocht.”

Ds. Kok: „De christelijke gereformeerde kerk hier is een warme gemeenschap, zo heb ik inmiddels ontdekt.”

Loert het gevaar voor jongeren dat ze afhaken omdat er zo veel onkerkelijken in Noord-Holland zijn?

De Lange: „Dat is zeker het geval. Als je naar een middelbare school in Hoorn of Medemblik gaat, is 80 tot 90 procent daarvan geen lid van een kerk. En als je vrienden maakt, dan zijn dat vaak niet-christelijke vrienden. Dan vormt de jeugdvereniging een mooie tegenhanger om vrienden te maken en jongeren bij het geloof te houden.”

Ds. Kok: „Er gaat van deze provincie een zuigkracht uit naar jongeren, maar deze verleiding vraagt ook meer van de thuissituatie. Er liggen kansen voor ouders om te laten zien wat het geloof nu eigenlijk voor hen betekent. Wie hier christen is, is dat ook bewust. Omdat Noord-Holland al zo lang geseculariseerd is, ben je het stadium van vijandigheid ook gepasseerd en ontstaat er soms ruimte voor een gesprek.”

De Lange: „De velden zijn in Opperdoes wit om te oogsten. Deze situatie van de kerk als minderheid biedt ook veel kansen. Ik denk dat we best wat meer naar buiten gericht mogen zijn. Op iemand afstappen doen we eigenlijk te weinig. Er is nog te veel schroom. We hoeven hier in Noord-Holland niet ver te gaan om het Evangelie te brengen.”

Ds. Kok: „Evangelisatie betekent ook als christen in het leven staan, vragen oproepen en in gesprek komen. Geloven begint met handen vouwen, maar vervolgens moeten die handen ook uit de mouwen.”