Een groep kwetsbare vluchtelingen die nu nog vastzit in Libanon komt op uitnodiging van Italiaanse kerken naar Italië. De hele operatie wordt bijna volledig gefinancierd met collectegelden.

Het lijkt een succesformule, want eerder namen onder meer Frankrijk en België op soortgelijke wijze vluchtelingen op. Maar Karel Jungheim, vluchtelingenspecialist van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), betwijfelt of zo’n corridor ook in de Nederlandse context een oplossing is.

„De Italiaanse corridors worden gevormd met behulp van Italiaanse regeringsfunctionarissen in een land als Libanon. Daar gaan vluchtelingen door een eerste intake. Als ze worden uitgekozen voor hervestiging, vliegen ze naar Rome. Daarvoor is geld nodig, maar vooral ook de medewerking van de overheid.”

Zit daar de Nederlandse bottleneck?

„In gesprekken met de overheid is het nog niet gelukt om tot een formule te komen die werkt in onze situatie. In Nederland is de opvang door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heel goed geregeld. We moeten dus niet doen alsof er niets is. Wel is het zaak om de bestaande regelingen –zoals de afgesproken jaarlijkse hervestiging van 500 vluchtelingen– beter en ruimhartiger te gebruiken. De grootste bottleneck in Nederland is de huisvesting. Als de overheid kiest voor versnelde procedures, stromen uitgenodigde vluchtelingen sneller door naar een sociale huurwoning in een gemeente. Daar is echter een groot tekort aan. We moeten dit probleem dus met elkaar oplossen: gemeenten en maatschappelijke organisaties, waaronder kerken.”

Wat kun je beginnen, als kerk?

„Je kunt vriendschap bieden, het gevoel dat mensen welkom zijn. De kerk laat daarmee aan de burgerlijke gemeente zien dat er draagvlak is voor de opvang van vluchtelingen. Dat is belangrijk, want vaak willen gemeenten wel kwetsbare mensen opvangen, maar ja, hoe reageert de buurt?”

In Frankrijk, België en Italië kregen kerken en liefdadigheidsinstellingen de vrije hand. Kan dat hier niet?

„De hele problematiek plaatst ons voor een dilemma. Wereldwijd worden de meeste vluchtelingen opgevangen in eigen land of in buurlanden. Het liefst zien we dat mensen veilig kunnen terugkeren naar het land waar ze vandaan komen. Kerk in Actie werkt veel samen met partnerkerken, bijvoorbeeld in Syrië. Met het geld dat wij beschikbaar stellen, kunnen ze bakens van hoop zijn voor ontheemde landgenoten. Met een gedoneerde euro kun je daar bovendien veel meer mensen helpen dan met een hervestigingsprogramma.

Ook de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, helpt vluchtelingen in buurlanden. Slechts 1,5 van de 82 miljoen vluchtelingen wereldwijd zou volgens deze organisatie in aanmerking moeten komen voor hervestiging. Het gaat dan om de meest kwetsbaren, degenen die daar niet medisch behandeld kunnen worden bijvoorbeeld. Laten we dus niet doen alsof hervestiging een wondermedicijn is voor alle vluchtelingen ter wereld.”

Eigenlijk zegt u: zo’n humanitaire corridor is geen goed idee.

„Zo’n programma kan een oplossing zijn in de situatie van Frankrijk, België en Italië. In Nederland ligt het voor de hand om te pleiten voor naleving van de bestaande afspraken. De Raad van Kerken dringt daar bij de overheid ook op aan: neem je quotum van 500 kwetsbare mensen per jaar serieus en probeer er zelfs nog een schepje bovenop te doen.”