Vermijd valkuilen van 2010 bij hulp aan Haïti
Het geweld van de tropische storm Grace is Haïti gelukkig goeddeels bespaard gebleven. De storm trok dinsdagmorgen ten zuiden langs het Caraïbische land. Haïti merkte er wel iets van, maar lang niet zoveel als gevreesd. Een heftige storm, gepaard met zware regenval, zou een dubbele ramp hebben betekend – vlak na de verwoestende aardbeving van zaterdag. Met de geïmproviseerde onderkomens van dakloos geraakte families voor ogen –constructen van stokken en lakens– laat de extra ellende die dat had kunnen veroorzaken zich gemakkelijk voorstellen.
Het dodental als gevolg van de aardbeving steeg woensdag intussen richting de 2000, de teller van het aantal gewonden tikte door naar 10.000. Het Rode Kruis meldde dinsdag dat niet minder dan 800.000 mensen direct door de aardbeving zijn getroffen. Zo’n 85.000 huizen, winkels en kerken zijn deels of helemaal verwoest.
De tragiek van Haïti is dat de ene na de andere ramp zich er aandient. Het land is de bijzonder zware aardbeving van 2010, waarbij 230.000 mensen omkwamen en 1,5 miljoen mensen dakloos raakten, nog nauwelijks te boven. In 2016 trof orkaan Matthew het zuiden van het land: hetzelfde gebied waar nu de aardbeving plaatshad. Alles wat na 2016 weer was opgebouwd, is nu weer verwoest. Daarbij komt dat de politieke situatie in het land uiterst instabiel is: zes weken terug werd president Jovenel Moïse vermoord. In heel het land winnen gewelddadige groepen terrein.
Een belangrijke eerste stap is dat er vanuit allerlei landen aan Haïti inmiddels steun is toegezegd. Voor de inzet ervan zijn in 2010 belangrijkste lessen geleerd. Toen zorgde gebrek aan centrale coördinatie voor chaotische taferelen: hulporganisaties verdrongen elkaar op sommige plekken letterlijk om hulp te verlenen. Er waren meer dan 10.000 hulporganisaties in het land actief om de meer dan 7 miljard euro aan hulpgelden te besteden. De Haïtiaanse regering speelde nauwelijks een rol in het geheel.
Een eerste les van 2010 is: al is de regering nog zo corrupt, je kunt die niet passeren. De Somalische oud-president Hassan Sheikh Mohamud moet eens gezegd hebben: „Ja, we zijn corrupt en incompetent en er is veel wetteloosheid. Maar er is maar één Somalische regering, en als je ons niet als een regering behandelt, zullen we ook nooit een regering worden.”
Een tweede: gebruik het bestaande, stabiele netwerk van de kerken en grote ontwikkelingsorganisaties voor de hulpverlening. De structurele instabiliteit van de regering maakt dat de in Haïti overal aanwezige kerken voor veel inwoners de belangrijkste bron van hulpverlening vormen, al dan niet via christelijke ngo’s. Veel kerken in het aardbevingsgebied zijn nu zelf verwoest, waardoor de armslag nog beperkt is. Het is belangrijk dat ze weer volop kunnen functioneren, ook op humanitair vlak. Bij een wirwar aan meer of minder particuliere organisaties is de bevolking niet gediend, zeker niet op de lange termijn.
