Wie gaat er over het beheer van het kerkgebouw en de bijbehorende kantoren? Over die vraag buigen juristen zich deze weken nu de regionale leiding van de Verenigde Methodistenkerk in de staat North Carolina beslag heeft laten leggen op de onroerende goederen van de Mount Bethel United Methodist Church in Marietta. Het regionale kerkbestuur lijkt sterke papieren te hebben. Volgens het kerkelijk statuut van de UMC mag een plaatselijke gemeente de kerkelijke gebouwen wel gebruiken, maar ze zijn bezit van de landelijke kerk.

Het verweer van Mount Bethel is echter dat de kerkbestuurders van North Carolina hun boekje te buiten zijn gegaan door hun predikant, Jody Ray, tegen zijn zin en die van de gemeente over te plaatsen. Hij moest zijn pastorale taken in de gemeente met 8000 zielen neerleggen en achter een bureau op het regionale kerkkantoor administratief werk gaan doen. Niet dat Ray slecht preekt of te weinig aandacht aan zijn pastoraat gaf. Daarover waren geen klachten. Het probleem was dat de predikant geen blad voor de mond nam met zijn afwijzing van de lhbt-emancipatie. Dat was tegen het zere been van bisschop Sue Haupert-Johnson van North Carolina. Zij besloot Ray over te plaatsen.

De gemeente van Mount Bethel ontkent niet dat een bisschop het recht heeft iemand een andere taak te geven. Maar ze vindt het onjuist dat Ray vanwege zijn conservatieve opvattingen rond het lhbt-vraagstuk het veld moet ruimen. Terwijl de kerk formeel juist nog steeds de lijn van ds. Ray volgt. Daarom vecht de methodistengemeente ook het bisschoppelijk besluit aan om het beheer van de kerkelijke gebouwen naar zich toe te trekken.

Officiële lijn

Conservatieve methodisten noemen het gedwongen vertrek van ds. Ray en vier predikanten die iets vergelijkbaars meemaakten „heel merkwaardig.” Weliswaar wordt er binnen de UMC al vele jaren gediscussieerd over de visie op homoseksualiteit, homohuwelijk en rechten van transgenders, maar tijdens de algemene vergadering van 2019 (vergelijkbaar met een generale synode) is nog eens uitgesproken dat het conservatieve standpunt de officiële lijn is. Er is toen zelfs gezegd dat predikanten die meewerken aan het sluiten van een homohuwelijk, kerkelijk gestraft zullen worden. Als ze dit de eerste keer deden, zouden ze voor een jaar worden geschorst. Deden ze het nog een keer, dan zouden ze worden afgezet. Hoe valt dat te rijmen met de overplaatsing van ds. Ray, is de vraag voor veel conservatieven.

Niet gebogen

Bisschop Sue Haupert-Johnson zegt dat het toewijzen van een nieuwe taak niets te maken heeft met Ray’s standpunten. De predikant zelf denkt daar echter heel anders over. In zijn afscheidspreek zei hij tegen zijn kinderen: „Ik heb niet gebogen en de ring van de liberale theologen gekust.”

Onverlet het officiële standpunt is er binnen de UMC in Amerika een sterke, liberale stroming die in de achterliggende jaren een progressievere koers heeft bepleit. Zij wil bijvoorbeeld de kerkelijke ambten openstellen voor homoseksuelen en het homohuwelijk erkennen. Daarnaast is er een groep die probeert conservatieven en liberalen te verenigen door te pleiten voor een pluriforme kerk waarin meer ruimte is voor diversiteit tussen regio’s en gemeenten.

De verrassing van de algemene vergadering van 2019 was dat niet het gematigde voorstel van de middengroep, maar juist het strikte van de conservatieven werd aangenomen. Als het gaat om de VS, dan zijn getalsmatig de gematigden en de progressieven samen in de meerderheid. Echter, de afgevaardigden uit andere landen, zeker die uit Afrika, zijn conservatief. Hun stem gaf in 2019 de doorslag bij de stemming over het lhbt-vraagstuk.

Als spoedig bleek dat voor wat betreft de Amerikaanse methodisten de uitspraak geen oplossing bood. Lokale gemeenten wilden zich afscheiden; regionale kerkbesturen (vaak progressief) kozen voor een andere lijn dan was afgesproken. Het conflict rond de Mount Bethel Church in North-Carolina is daarvan een illustratie. De bisschop van die regio is voorstander van een liberalere koers.

Bij diverse gemeenten is er onvrede over het beleid van lokale kerkbestuurders. Met name conservatieven klagen dat hun bisschop hen een predikant heeft gestuurd die te progressief is. Alvin Talkington, woordvoerder van de kerkenraad van de Boyce Church, een gemeente in de staat Ohio, vertelt dat van de negen predikanten die de achterliggende jaren de gemeente hebben gediend, er slechts drie pasten bij de Bijbelgetrouwe, conservatieve opvattingen van deze kerk. „De resterende zes waren duidelijk zetbazen van de bisschoppen, met de opdracht ruimte te scheppen voor progressievere gemeenteleden.”

De spanningen namen najaar 2020 toe. Daarop heeft een commissie geleid door bisschop Kenneth Carter, voorzitter van de raad van bisschoppen, een compromisvoorstel uitgewerkt. Het plan is dat de conservatieve vleugel zich zal afscheiden en een nieuwe kerk gaat vormen. Deze afsplitsing krijgt dan 25 miljoen mee onder de belofte dat ze verder geen claims zal leggen op gebouwen en andere bezittingen.

Deze „zachte scheiding” moest gerealiseerd worden als de algemene vergadering van 2021 het voorstel zou hebben goedgekeurd. Tot die tijd zouden er geen sancties worden getroffen tegen ambtsdragers die homohuwelijken inzegenden. De werkgroep werd bij het ontwikkelen van dit compromis bijgestaan door Kenneth Feinberg, de bemiddelingsexpert die ook onderhandelde over het compensatiefonds voor slachtoffers van de terroristische aanslagen van 9/11.

Zowel liberale als conservatieve methodisten hebben zich positief over dit plan uitgesproken. John Lawrence, directeur van Reconciling Ministries Network, een pro-lhbt-groep binnen de kerk, zei dat het scheidingsplan „de hoop geeft dat we naar een kerk kunnen gaan die heling mogelijk maakt.” De kerksplitsing „zal de methodistenkerk de vrijheid geven om onvoorwaardelijk liefde met alle mensen te delen”, zei Andrew Ponder Williams, een getrouwde homokandidaat-geestelijke. Ds. Thomas A. Lambrecht, vice-voorzitter van de conservatieve organisatie Good News, prees het plan ook: „Wij geloven dat scheiding de enige haalbare manier is om ons conflict in de kerk op te lossen.”

Vanwege de coronapandemie moest de algemene vergadering van 2021 echter verdaagd worden naar 2022. Dat vinden sommige kerken te lang duren. Zij kiezen er voor niet te wachten tot de algemene vergadering, maar voortijdig hun eigen weg te gaan.

Dit ongeduld is zowel aan de liberale als aan de conservatieve kant waar te nemen. In december vorig jaar stapte een aantal progressieve leden op. Zij vormden enkele maanden later een nieuw kerkverband: The Liberation Methodist Connexion.

Ook conservatieve methodisten zijn het wachten beu. „We spartelen al heel lang”, schreef Carla Gibbons, lid van de ”scheidingscommissie” van de Grove Community Church in Altona (Illinois). De gemeente scheidde zich af, net zoals de eerdergenoemde Boyce Church in Ohio en de Grace Fellowship Church in Katy (Texas).

Sinds begin dit jaar zijn 38 gemeenten vertrokken. Sommige hebben onderdak gevonden bij andere methodistische kerken. Zo heeft de gemeente in Katy zich aangesloten bij de conservatieve Free Methodist Church.

Andere conservatieven hebben in maart aangekondigd samen te gaan in de Global Methodist Church (GMC). In de grondslag van deze denominatie staat expliciet dat ze het homohuwelijk afwijst. Deze GMC is feitelijk voortgekomen uit de Wesleyan Covenant Association. Die beweging was de laatste jaren actief binnen ruim 1500 gemeenten om te strijden voor het behoud van het traditionele huwelijk. Leiders van de Wesleyan Covenant Association hebben nu prominente posities binnen de GMC.

Kruispunt

Toch dringen deze voormannen er bij de leden van de UMC op aan te wachten tot 2022, zodat een minnelijke schikking getroffen kan worden „en de Naam van Christus en Zijn gemeente niet verder geschaad zal worden in de publieke opinie door berichten en geruchten over kerkelijke twisten.” „Laten progressieven en conservatieven elkaar de hand reiken op het kruispunt waar ze uiteengaan”, zegt prof. Will Willimon, hoogleraar aan de Duke Divinity School en een belangrijk vertegenwoordiger van de Weslyan Covenant Association. „Vriendelijkheid tegenover tegenstanders is een kenmerk van het ware christendom.”