Die overtuiging heeft prof. dr. Piet Emmer, emeritus hoogleraar algemene geschiedenis van de Universiteit Leiden. „Mij verbaast de haat tegen het verleden. Zeker, dat zat vol zwarte bladzijden. Maar het lijkt me heel nuttig om aan dat verleden te blijven herinneren. Dan zien we ook wat we nu bereikt hebben.”

Al sinds zijn studententijd houdt Emmer zich met het slavernijverleden bezig. En met dat verleden heeft de gewraakte afbeelding nu juist niets te maken. „Het paneel toont dankbare onderdanen die de Nederlandse maagd tropische producten geven in ruil voor de Westerse gezondheidszorg, het onderwijs en andere verworvenheden die ze van haar ontvangen.”

Begrip

De afbeelding past helemaal in de hiërarchie van rassen die in de hele wereld gebruikelijk was toen de koets eind negentiende eeuw werd vervaardigd, zegt de hoogleraar. „Zo werd er zelfs tot de Tweede Wereldoorlog gedacht. Zo’n tekening vinden we achterhaald, maar laten we ernaar kijken en bedenken wat er ondertussen is gebeurd. De gouden koets heeft tientallen jaren dienstgedaan zonder dat iemand zich aan deze afbeelding stoorde, terwijl het tafereel allang niet meer actueel was. Het lijkt wel alsof we daarvoor geen begrip meer kunnen opbrengen.”

Het past volgens Emmer in de hedendaagse ‘beeldenstorm.’ „Het lijkt wel alsof we niet meer kunnen leven met een standbeeld van iemand die niet dacht zoals wij.”

Er zitten twee kanten aan de vraag of de gouden koets op Prinsjesdag weer dienst moet gaan doen, zegt de historicus. „Je kunt zeggen dat de koning boven de partijen moet staan en dat de koets geen aanstoot mag geven. Anderzijds: de monarchie straalt iets uit van het verleden en een koets zie ik hier niet elke dag door de straat gaan. Je laat een koning niet in een doorzonflat wonen en in een Volkswagen naar de Ridderzaal rijden. Als je die stap kunt maken, aanvaard dan ook dat er afbeeldingen op de koets staan over onderwerpen waarover wij nu anders denken.”

Evenwicht

Emmer wijst op het andere deurpaneel van het rijtuig. Daarop staan dankbare weduwen en wezen die van de Nederlandse maagd aalmoezen ontvangen. „Waarom valt niemand over deze afbeelding? Het is toch schandalig hoe het toen geregeld was? Maar laten we het paneel vooral handhaven. Het laat ons zien dat we sindsdien flinke stappen hebben gemaakt.”

Nog iets: trapgeveltjes uit de zeventiende eeuw. „Ongetwijfeld allemaal met behulp van kinderarbeid gemaakt. Maar daarom breek je ze toch niet af?”

Emmer bepleit niet alleen respect voor het verleden, maar ook een evenwichtige benadering. „Er wordt vaak over gedacht alsof het één vreselijke periode van duizenden jaren ellende was. Men kent de nuances niet. Het blijft onderbelicht dat de koloniale tijd ook goede kanten had: het bestuur was minder corrupt en door de westerse gezondheidszorg leefden de koloniale onderdanen langer en waren ze minder vaak ziek.”