Straling is overal en is soms zelfs genezend

Stralingsangst is niet altijd terecht. Er zijn voorbeelden van een heilzame werking. „Ik ben geboren in de jaren zestig en groeide op met de overtuiging dat het woord straling iets betekende wat oneindig gevaarlijk was. Destijds moesten we geloven dat kernwapens zouden leiden tot het uitsterven van onze soort. Ik was onbehoorlijk negatief over kernenergie”, herinnert Gerry Thomas, stralingsexpert van het Imperial College Londen, zich. „Pas in 1992, toen ik de gezondheidseffecten van het ongeval in de kerncentrale van Tsjernobyl ging bestuderen, ging ik me afvragen of mijn inzicht meer voortkwam uit sciencefiction dan uit wetenschappelijke feiten.” Wat haar betreft is angst voor straling een gevolg van decennia van negatieve berichtgeving. „Een angst die nu nog versterkt wordt door de onzorgvuldige nieuwsgaring over de gezondheidsrisico’s door nucleaire ongevallen.” :::kader 1::: Vele duizenden slachtoffers waren er rond Tsjernobyl en volgens de meeste media zou dit ook in Fukushima zo zijn. Door verdrinking en grootschalige evacuatie zijn daar zo’n 1700 mensen omgekomen. „Maar”, zegt Thomas stellig, „het is niet de straling die Fukushima tot een dodelijke ramp maakte. Bij het ongeluk kwam honderd keer minder straling vrij dan bij Tsjernobyl. Er is niemand gestorven aan straling die vrijkwam in Fukushima, en er zal ook niemand aan overlijden.” Ook epidemioloog Luc Bonneux, verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), bevestigt de heersende angstcultuur. „De feiten zijn schaars, de onzekerheid is groot. Wel is vastgesteld dat door Tsjernobyl officieel 56 doden zijn gevallen: 47 werknemers en 9 kinderen met schildklierkanker.” Deze aantallen staan in schril contrast met de sombere prognoses van meer dan 50.000 doden, volgens Greenpeace bijna 100.000. Er staat zelfs in een in 2010 uitgegeven boek over de gevolgen van de ramp dat er daar maar liefst 985.000 doden waren gevallen. Bonneux reageert cynisch. „Rekenmodellen weten alles en kunnen alles. Als je erin wilt geloven.” Het was bij Fukushima niet de straling maar de grootschalige evacuatie zelf die tot de 1700 doden heeft geleid. Vanwege medische redenen, omdat ouderen of zieken ineens verstoken bleven van medische verzorging die ze wel nodig hadden. Anderen konden de mentale stress of heimwee naar huis niet aan. Een schrikeffect maakte evacuatie onontkoombaar. Thomas: „Het was niet de straling die tot slachtoffers leidde, maar juist de angst voor straling.” Ze noemt dit fenomeen ”stralingsfobie” (radiophobia). ## Zonaanbidders Stralingsangst of niet, ieder jaar reizen zonaanbidders duizenden kilometers om bestraald te worden. Ook uv-straling van de zon is bepaald niet ongevaarlijk. Maar daarvoor hoeft niemand ver weg. Overal is onzichtbare en onvoelbare straling. Niet alleen door gsm-masten, radiozenders en wifi, maar ook onzichtbare straling uit de bodem, uit gebouwen en vanuit het heelal. ![ANP-316169130.jpg](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/ANP_316169130_a55ea020f4.jpg)---Volle Zandvoortse stranden. beeld ANP--- Straling bevat energie en levert warmte. Ioniserende (radioactieve) straling met hoge energie kan daarbij elektronen uit atomen losslaan. De Zweedse natuurkundige Rolf Sievert (1896-1966) is bekend geworden door zijn bestudering van de biologische effecten van ioniserende straling. Naar hem is de sievert (Sv) genoemd als eenheid om het biologische effect van straling te duiden. Meestal gebruiken stralingsdeskundigen de millisievert (mSv) ofwel een duizendste van de sievert. De gemiddelde aardbewoner krijgt tussen de 1,0 en 3,5 mSv per jaar aan allerlei straling binnen. Een Nederlander loopt gemiddeld 2,5 mSv op door natuurlijke achtergrondstraling. Een Belg wat meer, voornamelijk door de straling van het edelgas radon, dat in de Ardennen veel voorkomt. Voor en tijdens de evacuatie in de regio Fukushima kregen volwassenen een dosis van maximaal 3,6 mSv te verwerken. Dat zijn geen hoeveelheden die zorgen baren. Een van geluk stralende echtgenoot geeft 0,24 mSv straling af, de kosmos 0,38 mSv en vanuit het aardoppervlak bereikt elke Nederlander jaarlijks ongeveer evenveel straling. Zelfs het eten van een banaan levert een geringe stralingsdosis op van 0,1 microsievert (1 µSv, een miljoenste van een sievert) door het radioactieve isotoop kalium-40. De blootstelling van een Nederlander is vergelijkbaar met het eten van 250 bananen, een licht radioactieve fruitsoort (zie ”Radioactieve bananen als eenheid van straling”). Om ernstige stralingsproblemen te krijgen van bananen moet iemand wel 20 miljoen bananen opeten – het hele leven lang minimaal 500 stuks per dag. :::kader 2::: :::kader 3:::

Straling is overal en is soms zelfs genezend

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?