Rechtse meerderheid kan links kabinet straks knap lastig maken
Het schiet nog niet hard op met de formatie. Ruim twee maanden na de verkiezingsdag weten we nog altijd niet welke partijen met elkaar een poging willen wagen een nieuw kabinet te gaan vormen.
Dat betekent natuurlijk niet dat álles nog open ligt. Er zijn kansrijke en minder kansrijke varianten. Tot die eerste categorie behoort de optelsom van VVD (34 zetels), D66 (24) en CDA (15), aangevuld met PvdA (9) en/of GroenLinks (8). Doen beide linkse partijen mee, dan zou het CDA –getalsmatig gezien– eventueel gemist kunnen worden.
Toch zal er nog heel wat water door de Rijn moeten stromen wil één van deze varianten (iets met alleen PvdA of GroenLinks of iets met beiden) werkelijkheid worden. Genoemde linkse partijen zullen hun huid immers duur willen verkopen. Wie straks binnen het kabinet op moet boksen tegen een rechtse meerderheid, zal vooraf minutieus willen vastleggen wat hij voor zijn linkse kiezers dan wél gaat binnenhalen. Dat kan de kabinetsformatie van 2021 zomaar weer tot een langdurige maken.
En hoewel het nog wat vroeg is om daar nu al over na te denken, kan ook de periode na de formatie flink problematisch worden. We krijgen dan immers te maken met een centrum-links kabinet dat voortdurend geconfronteerd zal worden met een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer. Wie de zetels van VVD, CDA, PVV, FVD, JA21, SGP, BBB en Groep Van Haga bij elkaar optelt, komt uit op 81.
Zeker, VVD en mogelijk ook CDA zouden in dat geval gebonden zijn aan een regeerakkoord. Toch kruipt het bloed aan het Binnenhof vaak waar het niet gaan kan.
Hoe lastig een dergelijke situatie is, verwoordde in de achterliggende regeerperiode CU-Kamerlid Voordewind, inmiddels politicus af. Toen zijn fractie een jaar geleden met veel pijn in het hart tegen een motie stemde om vijfhonderd vluchtelingenkinderen uit Griekse kampen naar Nederland te halen, motiveerde hij dat met het argument: „Als we besluiten om buiten de coalitie zaken te doen op asielzaken, zullen de andere coalitiepartijen dat ook doen. Met een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer is dat een onheilspellende gedachte.”
Zo is het maar net. En dit soort fricties kunnen we, als een kabinet met PvdA en GroenLinks door zou gaan, meer verwachten. Op het gebied van migratie en asiel, op het gebied en milieu en klimaat, en misschien ook wel op het gebied van de zogeheten inclusieve samenleving.
„Ja”, vraagt iemand misschien, „en dus?” Dus zou voortzetting van de huidige coalitie (na 17 maart goed voor 78 zetels) vanuit het oogpunt van regeerbaarheid van het land de voorkeur verdienen.
Een alternatief zou nog een volledig rechtse coalitie kunnen zijn. Maar dat is op dit moment pure theorie. Zo’n coalitie heeft zichzelf, door interne verbrokkeling en populistische radicalisering, immers tot een fata morgana gemaakt.
