Geweld en discriminatie van Palestijnen vormen de oorzaak van de recente geweldsescalatie, schrijven de Nederlandse wetenschappers die Israëlische universiteiten willen boycotten. „Het zijn de Palestijnen die leven onder militaire bezetting, die ontheemd zijn, en die leven als tweederangsburgers in een systeem van segregatie.”

Een boycot van Israëlische academische instituten is „gerechtvaardigd vanwege de formele banden tussen Israëlische universiteiten en het Israëlische leger, alsook andere overheidsorganen die de architectuur van de bezetting vormen”, betogen de wetenschappers. Ze voegen eraan toe dat de boycot „geen effect zal hebben op samenwerking met individuele Israëlische wetenschappers en collega’s.”

Prof. dr. Elbert Dijkgraaf, hoogleraar economie aan Erasmus Universteit Rotterdam en voorheen SGP-Kamerlid, werkte tot vorig jaar enkele jaren samen met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. „Samen met Israëlische wetenschappers onderzocht ik de klimaatfootprint van melkvee. Voor het onderzoeksproject reisde ik ongeveer eens per zes weken naar Israël.”

Hoe beoordeelt u de oproep van honderden Nederlandse wetenschappers om Israëlische universiteiten te boycotten?

„Ik vind zo’n oproep een heel bijzondere vermenging van wetenschap en politiek. Ik begrijp ook dat de VSNU, de vereniging van universiteiten, afstand neemt van de actie.”

Heel bijzonder, zegt u. Kunt u dat toespitsen?

„Ik wil wel spreken van een ongewenste vermenging van wetenschap en politiek. Als wetenschapper zoek je uit wat de feiten zijn, je discussieert er met anderen over en je trekt je conclusies. Als je je keuze van gesprekspartners in de wetenschap moet laten afhangen van de mensenrechtensituatie in hun land, dan zou je heel wat landen in het Midden-Oosten en elders in de wereld moeten uitsluiten. Maar Israël moet je juist niet uitsluiten. Dat is de enige democratie in het Midden-Oosten. Het land heeft vrije verkiezingen en een rechtssysteem waarop je kunt vertrouwen.”

De Nederlandse wetenschappers die de boycotoproep verspreiden, stellen dat het „een gevaarlijke vertroebeling van de werkelijkheid” is te stellen dat het om een conflict gaat tussen „twee gelijke zijden” en dat zo’n zienswijze afleidt van de realiteit „dat het de Palestijnen zijn die leven onder militaire bezetting.”

Hoe taxeert u dit betoog van de wetenschappers die Israëlische universiteiten willen boycotten?

„Ik ben econoom, geen specialist Midden-Oosten. Maar ik zeg wel: Hoe vaker ik in Israël kom, hoe minder ik geneigd ben grote woorden te gebruiken. De situatie daar is uiterst gecompliceerd. Een tweestatenoplossing kan dit grote conflict in theorie oplossen en mogelijk tot vrede leiden. Maar daar staat tegenover dat Hamas structureel het bestaansrecht van Israël niet erkent. Dan wordt het wel erg moeilijk discussiëren en onderhandelen.”

Boven de ingang van het Erasmus University College aan de Nieuwmarkt in het centrum van Rotterdam hebben studenten dinsdag spandoeken opgehangen. Ze willen dat Nederlandse universiteiten het „apartheidsregime” Israël boycotten en eisen het „stoppen van de etnische zuivering” van Palestijnen, bericht het Erasmus Magazine.

Wat vindt u van zo’n actie met vlaggen?

„Een universiteit is een vrijplaats waar alle mogelijke meningen mogen worden gedeeld. Maar dat is nog wat anders als met vlaggen propaganda-acties voeren. Zoek zeker het debat met elkaar op, ook over het conflict tussen Israël en de Palestijnen, maar kies daar dan een neutrale ruimte in de universiteit voor. En discussieer met elkaar op basis van feiten.”

Nederland stond voorheen bekend als land dat Israël welgezind was. Hebt u het idee dat steun voor Israël binnen Nederland de afgelopen decennia is afgebrokkeld?

„Dat weet ik niet. Laten we niet een al te rooskleurig beeld van het verleden schetsen. Feit is denk ik wel dat Joden in Nederland helaas steeds vaker met antisemitisme te maken krijgen. Laten we volop achter Israël gaan staan, maar niet polariseren. Het zoeken naar oplossingen in dit zo gepolariseerde conflict is hard nodig. Ik hoop dat er tussen Israëliërs en Palestijnen meer wederzijds respect ontstaat. Laten beide partijen elkaar de hand reiken.”

Hypocrisie

Ontstemd over de oproep tot een boycot van Israëlische universiteiten is ook Sonny Spek, politicoloog en student Midden-Oostenstudies. Spek, raadslid voor de lokale partij DURF in Katwijk, kan zich „niet aan de indruk onttrekken dat er hier sprake is van enige hypocrisie”, schreef hij recent in het Leids Universitair Weekblad Mare. „Elk jaar stappen er nog steeds studenten op het vliegtuig naar Teheran, Rabat, Caïro, Istanbul en andere verre oorden om te gaan studeren. Waar waren deze wetenschappers om de banden te verbreken met een land als Iran, toen in 2019 naar schatting honderden betogers die demonstreerden werden vermoord door een ondemocratisch regime? Waar waren deze wetenschappers toen Turkije en Egypte op steeds grotere schaal journalisten opsloten, illegale oorlogen voerden en de rechten van individuen inperkten? Waar waren deze wetenschappers toen duidelijk werd dat China de Oeigoeren onderdrukte?”