De leiders zouden maandagavond eindelijk eens uitgebreid over de betrekkingen met Rusland gaan praten. Maar diplomaten verwachten nu dat het overleg zal worden beheerst door het ‘vliegtuigincident’ in Wit-Rusland. Zondag werd een Ryanair-vlucht vanuit Griekenland naar Litouwen in het luchtruim van Wit-Rusland onderschept en gedwongen in de hoofdstad Minsk te landen. Aan boord was het Wit-Russische oppositielid Roman Protasevitsj, een journalist die in ballingschap leeft. Hij werd gearresteerd. Het toestel mocht enkele uren later doorvliegen. „Dit ongekende incident zal niet zonder gevolgen blijven”, aldus de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, Charles Michel. De 27 zullen onder meer mogelijke sancties bespreken.

Hoe het programma verder verloopt is nu onzeker. Naast een „strategisch debat over Rusland” zouden de 27 het hebben over het Verenigd Koninkrijk. Sinds 1 mei is het handelsakkoord met het voormalige EU-land van kracht, maar tot ergernis van Brussel morrelen de Britten aan afspraken en communiceren ze alleen via hun media. Het Midden-Oosten en de beoogde top met president Joe Biden half juni in Brussel staan eveneens op de agenda, terwijl de Italiaanse premier Mario Draghi het migratievraagstuk wil aanstippen, nu weer meer asielzoekers over zee de EU proberen binnen te komen.

Dinsdag om 09.30 uur is de aanvang van de tweede dag van de EU-top voorzien. Over Covid-19 valt weinig nieuws te concluderen: het inentingstempo in de EU versnelt, men moet alert blijven op nieuwe varianten en de productie en distributie van vaccins moeten wereldwijd omhoog. Reizen binnen de EU moet deze zomer gemakkelijker worden met een coronacertifcaat. De lidstaten moeten daar nu snel voor zorgen.

De discussie over het klimaat loopt vooruit op de wetsvoorstellen die de Europese Commissie in juli presenteert vanwege de afgesproken 55 procent CO2-reductie ten opzichte van 1990. Volgens EU-bronnen is het nodig dat alle landen, ook een kolenstaat als Polen, er hard aan trekken om de uitstoot terug te dringen en dat het niet aan enkele landen wordt overgelaten om een goed EU-gemiddelde te halen. Het is niet uitgesloten dat sommige landen meer financiële hulp voor de transitie eisen.

Zowel maandag als dinsdag wordt afgesloten met een gezamenlijke persconferentie van Michel en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.