In de stikstofwet die vorig jaar werd aangenomen door het parlement staat dat de uitstoot voor 2035 gehalveerd moet zijn. Van de beschermde natuurgebieden die gelden als ‘stikstofgevoelig’ moet 40 procent weer gezond zijn in 2025, 50 procent in 2030 en 74 procent in 2035.

Greenpeace heeft ecoloog Roland Bobbink onderzoek laten doen naar de gevolgen van de stikstofuitstoot en concludeert mede op basis daarvan dat de nieuwe wet „ernstig tekortschiet”. Het is volgens de organisatie „nu of nooit” voor diverse natuurgebieden, die al decennia worden aangetast door te hoge stikstofwaarden.

In een sommatie aan het kabinet eist de milieuorganisatie dat al uiterlijk in 2025 een stikstofreductie van 50 procent wordt gerealiseerd. Van de stikstofgevoelige natuurgebieden moet in dat jaar 74 procent voldoende zijn beschermd. De hoeveelheid stikstof die daar neerdaalt moet binnen de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW) vallen. Dat is de hoeveelheid stikstof die een specifiek natuurgebied aankan. Wat Greenpeace betreft zijn in 2030 al vrijwel alle natuurgebieden waar het om draait (93,5 procent) adequaat beschermd tegen te hoge stikstofconcentraties. Nog vijf jaar later moet de uitstoot 90 procent lager zijn dan in 2019.

De organisatie geeft de Staat twee maanden de tijd om te reageren op de eisen. Die moeten worden verwerkt in het op te stellen regeerakkoord. Als dat niet gebeurt, dan gaat Greenpeace over tot dagvaarding. De overheid moet zich dan voor de rechter verantwoorden. Greenpeace noemt het stikstofbeleid een „onrechtmatige overheidsdaad”, omdat de natuurbescherming nu niet voldoet aan Europese wetgeving.

Het juridische gevecht dat Greenpeace is begonnen doet denken aan de stikstofzaak die Mobilisation for the Environment in 2019 won van de overheid. In navolging van de Europese rechter oordeelde de Raad van State toen dat het hele stelsel waarmee Nederland de stikstofuitstoot reguleerde in strijd was met Europese richtlijnen voor natuurbescherming. Natuurvergunningen voor bijvoorbeeld snelwegverbredingen, veehouderijen en de bouw van woningen en bedrijven werden te gemakkelijk verleend. Na de uitspraak liep de vergunningverlening spaak. Het vooruitzicht op strengere regels, bijvoorbeeld voor de landbouw die volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu de grootste bijdrage levert aan de uitstoot, leidde tot grote protestacties van boeren.

Greenpeace wijst ook op de bijdrage van de intensieve veehouderij en daarnaast op het verkeer en de industrie. De grootste boosdoener is echter de staat, „die onvoldoende heeft ingegrepen”, vindt directeur Andy Palmen. „De natuur gaat eraan en ons geduld is op. Greenpeace trekt nu een streep in het zand en start deze natuurzaak om de natuurcrisis te keren.”