Promovenda Van den Toren: Zending is meer je karakter dan gebod
Zending is niet zozeer een gebod, maar meer een houding, een zijn. Zij is het karakter van de christen, stelt Berdine van den Toren-Lekkerkerker. „De kerk doet niet aan zending, maar ís zending, zoals God ook de zendende God is.”
Dat zegt Van den Toren-Lekkerkerker (1964), die donderdag promoveert aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Groningen op het proefschrift ”Community as Mission. The Church Mission Society as Gift and Call in an Individualised and Globalised World”.
Van den Toren heeft haar vleugels wijd uitgeslagen in de wereld. Zij bezocht de reformatorische scholengemeenschap Guido de Brès in Rotterdam en gaf godsdienst op een lagere school in Giessenburg. Daarna woonde zij met haar man Benno en hun drie zonen achtereenvolgens in de Centraal Afrikaanse Republiek, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.
Van den Toren is momenteel zendingspartner van Church Mission Society (CMS) in de Anglicaanse Kerk, met een speciale focus op Franssprekend Afrika en Azië. Sinds april is zij interim-directeur van de Nederlandse Zendingsraad. Haar man Benno doceerde onder meer dogmatiek in Oxford (Wycliffe Hall) en is nu hoogleraar interculturele theologie aan de PThU.
Het proefschrift van Van den Toren betreft vooral een onderzoek naar de CMS als „gave en roeping in een geïndividualiseerde en geglobaliseerde wereld.” „Terwijl in Afrika de gemeenschap en de familie centraal staan, ligt de focus in het Westen op het individu en de autonomie van de mens. Ik stuitte in Afrika op de ongelijkheid tussen de kerk in het Westen en in Afrika en het onrecht dat daarvan het gevolg was. Daar heb ik echt onder geleden, want we horen bij elkaar als leden van hetzelfde Lichaam van Christus.”
Wereldwijde kerk
Zending is niet zozeer het redden van zielen, zo ontdekte Van den Toren, maar meer het samen leren over God én van elkaar. „Verzoening is er niet alleen met God, maar ook met mensen. Als je je geloof tot uitdrukking wilt brengen, deel je ook je brood met elkaar en help je in situaties van verdriet, pijn, teleurstelling en gebrokenheid. Europeanen kunnen leren van de kerk in Afrika hoe zij over gemeenschap denken. Als ik aan mensen in Afrika vraag wat wij van hen kunnen leren, dan verwijzen ze nogal eens naar het gebod om onze vader en moeder lief te hebben, want westerlingen stoppen volgens hen hun ouders weg in tehuizen.”
Van den Toren spreekt liever van een wereldwijde kerk dan van een geglobaliseerde kerk. „De kerk is wel wereldwijd maar niet overal, zoals de term ”global church” suggereert. De kerk is echter wel heel de wereld rond. Zending vindt momenteel van overal naar overal plaats. Brazilianen evangeliseren in Afrika, Afrikanen in Spanje, zendelingen uit India trekken naar Europa en omgekeerd. We leren zo samen meer over God te vertellen. Het feit dat wij mensen God gekleurd hebben door onze tradities en culturen maakt ons nederig. Jezus als dezelfde Heer brengt ons echter samen en Hij roept ons om te participeren in Zijn zending.”
Hoe voelt dat: eerst een besloten refoschool in Rotterdam, nu internationaal met zending bezig?
„Ik groeide op in de hervormde gemeente van Molenaarsgraaf. Tijdens mijn vrije uren ging ik op de Guido de Brès met vrienden ”metro-en” in Rotterdam, zoals we dat noemden, om de buitenwereld te verkennen. We kwamen daar de zelfkant van de samenleving tegen en we stelden daarover vragen aan onze godsdienstdocent, maar die werden helaas niet op prijs gesteld. Ik ben nu enorm veel over de grenzen heen actief. Ik spreek in mijn voorwoord over ”Our home as mission”. Ons thuis, zou je kunnen zeggen, is een plek waar iedereen welkom is en waar we vaak de maaltijd delen, en van waaruit we een zegen voor andere mensen willen zijn.”