De heenreis –van Wittenberg naar Worms– duurde precies twee weken. De kerkhervormer vertrok op dinsdag 2 april 1521 uit Wittenberg en werd op 16 april met trompetgeschal vanaf de toren verwelkomd in Worms. Het reisgezelschap, dat per koets reisde, had er 600 kilometer op zitten.

Op 17 en 18 april verscheen Luther voor keizer Karel V. Bij de eerste ontmoeting vroeg de reformator om een dag bedenktijd. Op 18 april gaf hij zijn beroemd geworden antwoord, waarin hij zei zijn geschriften niet te zullen herroepen. Hij sloot af met: „God helpe mij. Amen.”

Luther was opgelucht, ook al werd hij vogelvrij verklaard. Voor hij vertrok, waren er allerlei mensen die hem op andere gedachten wilden brengen, wat niet lukte. Het gezelschap vertrok op vrijdag 26 april ’s morgens uit Worms. In de koets zaten ook de augustijner monnik Johann Petzenstein en zijn collega Nikolaus von Amsdorff. Het eerste deel van de reis kregen ze ter bescherming gezelschap van een twintigtal ruiters.

Eerst ging het langs de Rijn in noordelijke richting naar Oppenheim. In deze historische wijnstad met ongeveer 7000 inwoners had Luther op de heenreis gelogeerd in Gasthof zur Kanne. Een bordje geeft de plek aan. Er is nu een winkel in dat pand.

Rijn

Voorbij Oppenheim moest men de Rijn oversteken. Dat zal wel met een pont gebeurd zijn. Er is er nu nog een. Daarna ging het naar Frankfurt en verder in noordwestelijke richting naar Friedberg en Grünberg. In beide plaatsen herinnert een bord met inscriptie aan de aanwezigheid van de kerkhervormer in 1521. In Friedberg overnachtte hij op 28 april en in Grünberg een dag later. De nacht daarop bracht hij door in het klooster bij Bad Hersfeld, waar de abt hem vroeg de volgende dag te preken. Dat deed hij en wel om vijf uur ’s morgens. De keizer had hem het preken verboden maar Luther vond dat het Woord van God ongebonden was.

Een paar dagen later, op 3 mei, preekte de kerkhervormer in Eisenach, de stad waaraan hij zulke goede herinneringen had. Luther noemde Eisenach „meine liebe Stadt.” Eisenach heeft hem ook geëerd. Er staat een metershoog standbeeld, uit 1882, met onderaan taferelen uit zijn leven. Het huis van mevrouw Cotta, waar hij in zijn jeugd woonde, is volgens de overlevering het vakwerkhuis waarin nu een permanente Luthertentoonstelling is ondergebracht.

Lutherreis by RD on Scribd

Op 4 mei preekte hij in Möhra, een klein dorp ten zuiden van Eisenach, waar zijn voorgeslacht vandaan kwam. ”Lutherstammort Möhra” staat er op het plaatsnaambord. In het hart van het dorp ligt de Lutherplatz met een lindeboom en een meer dan manshoog standbeeld van de hervormer. Luther heeft de Bijbel opengeslagen bij Johannes 8:31: „Indien gij in Mijn woord blijft.” Het beeld staat op de plaats waar de reformator toen gepreekt heeft. Het Lutherstammhaus staat er nog steeds, maar is niet meer van de familie Luther. Luthers ouders Hans en Margarethe verhuisden in 1483 naar Eisleben, waar Maarten in datzelfde jaar geboren is.

’s Middags vertrok de koets uit Möhra, uitgeleide gedaan door familieleden. ’s Avonds, toen het gezelschap door een bos reed in de buurt van Altenstein, omsingelden gewapende ruiters het kleine gezelschap. Zijn metgezellen sprongen uit de koets en sloegen alarm, terwijl Luther werd meegevoerd door zijn ontvoerders. De ‘overval’ sloeg in als een bom. Onder het volk ging het gerucht dat Luther omgekomen was. De ontvoering was echter in scène gezet, zo bleek later, om hem op het in de omgeving gelegen kasteel De Wartburg in veiligheid te kunnen brengen. Daar hield hij zich onder andere bezig met het vertalen van het Nieuwe Testament in het Duits. Op 1 maart 1522 keerde Luther terug naar Wittenberg.

Bron

Op de plaats van de overval, ongeveer 13 kilometer van Möhra verwijderd, staat nu een 8 meter hoog gedenkteken van geel zandsteen, met teksten aan vier zijden. Die op de westzijde luidt: „Hier werd dr. Martin Luther op 4 mei 1521 op bevel van Frederik de Wijze, keurvorst van Saksen, opgepakt en naar slot Wartburg gebracht. Hij zal op den weg uit de beek drinken; daarom zal hij het hoofd omhoogheffen (Psalm 110:7).”

Dicht bij het gedenkteken is de Lutherbron, waaruit de reformator gedronken zou hebben. Er staat ook een jonge beuk, de Lutherbeuk. Op deze plaats zou Luther zich verkleed hebben. De voorganger van deze beuk is in de negentiende eeuw door een storm geveld.

De route van Worms naar de Wartburg is te lopen, maar je moet wel wat in je mars hebben. De –toeristische– Lutherweg 1521 is 400 kilometer lang.