De verschillen zijn opmerkelijk. Bij volwassenen komt volgens onderzoekers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Wageningen University meer dan de helft van alle tekenbeten op de benen voor, bij kinderen maar een kwart. Worden kinderen door een teek gebeten, dan gebeurt dat in 32 procent van de gevallen op het hoofd of in de nek, vergeleken met 3 procent bij volwassenen.

De simpelste verklaring is dat teken liefst op vochtige grond leven en slechts bij hoge uitzondering, door tussenkomst van een vogel, uit bomen vallen. „Voor een teek zijn hoofd en nek van volwassenen een stuk verder weg dan bij kinderen”, zegt RIVM-onderzoeker Kees van den Wijngaard. Speels gedrag van kinderen in de natuur zou ook een factor kunnen zijn. „Kinderen gaan waarschijnlijk eerder een wegrollende bal in de bosjes achterna en bukken zich vaker om iets op te pakken.”

Het blijft bij vermoedens. Oorzaken van het verschil zijn niet onderzocht omdat gegevens daarvoor niet beschikbaar waren. De onderzoekers bestudeerden 2000 meldingen van tekenbeten uit 2019 en 2020 die via de site Tekenradar.nl binnenkwamen, 1000 bij volwassenen en 1000 bij kinderen.

Ziekte van Lyme

Jaarlijks is in Nederland sprake van ongeveer anderhalf miljoen tekenbeten. Vorig jaar werd ongeveer 30 procent van alle gemelde tekenbeten in de tuin opgelopen. Uit de meldingen bleek ook dat teken zich niet zo vaak vastbijten in de warme en vochtige huid rond de schaamstreek. Maar áls ze daar bijten, worden ze wel later dan gemiddeld ontdekt en verwijderd.

Wanneer een teek langer vastzit, neemt de kans op de ziekte van Lyme toe. Elk jaar lopen circa 27.000 Nederlanders deze ziekte op. Van hen houden ongeveer 1000 tot 2500 mensen langdurig klachten. Het aantal ziektegevallen is sinds 1994 bijna verviervoudigd, aldus Van den Wijngaard.

Ongeveer een kwart van de tekenbeten treft kinderen. Dat verbaast Bea Werner van de Stichting Tekenbeetziekten niet. „Kinderen rollen in het gras, spelen verstoppertje in de struiken. Het kan bijna niet anders of er bijt een keer een teek.” De stichting, een vrijwilligersorganisatie, doet mee in onderzoek en geeft voorlichting, ook aan medici.

Werner: „Een probleem is dat bij een tekenbeetziekte, zoals de ziekte van Lyme, de diagnose vaak lastig te stellen is. De één krijgt griepverschijnselen, de ander een rode kring op de huid, de derde gezichtsverlamming. Wanneer een kind klaagt over hoofdpijn wordt al snel gezegd dat hij gewoon geen zin heeft om naar school te gaan. Ook veel huisartsen weten nog altijd weinig van de ziekte van Lyme of willen er niets mee te maken hebben, waardoor een behandeling vaak té lang op zich laat wachten.”

Controle

In theorie is de ziekte van Lyme voor honderd procent te voorkomen omdat deze alleen via een tekenbeet kan worden opgelopen, benadrukt bioloog Fedor Gassner, die onderzoek deed naar teken in stedelijk gebied in de regio Utrecht. „Laat kinderen lekker in het groen struinen, als je ze daarna maar controleert op teken”, beveelt hij aan. „De praktijk is echter dat ouders dat niet altijd doen. Of ze zien teken over het hoofd, doordat ze kleiner zijn dan men denkt, op lastige plekjes zitten of bijvoorbeeld via kleding op het lichaam komen.”

In gemaaid gazon houden zich volgens Gassner heel weinig teken op. „Ze zitten soms wel in de schaduw van struiken langs de randen. Hoe verder je daarvandaan blijft, hoe kleiner de kans op een tekenbeet. En die is zeker geringer dan in een bos.”