Toegegeven, de verleiding is groot. Ministers maken voortdurend beloftes waar ze even later alweer op terug moeten komen. Het begint ook enigszins voorspelbaar te worden. Schreeuwt de meute hard genoeg om biertje op het plein, dan is het kabinet ineens ”positiever” over het openen van de terrassen. Gisteren werd bekend dat terrassen onder strikte voorwaarden weer open gaan. Deze opzichtige wending lijkt niet door nieuwe informatie ingegeven. Zie maar eens géén populist te worden als gewone burger.

Als klap op de vuurpijl wordt voor een Koningsdagfestival, de dierentuin en het stadion zomaar even 925 miljoen euro geritseld. Een groep van ziekenhuisbestuurders, zorgverzekeraars en artsen beschreef dit afgelopen zondag als „een kostbare impulsaankoop om de gemoederen te sussen.” De Stichting Open Nederland, verantwoordelijk voor het optuigen van een testinfrastructuur – naast de reeds bestaande GGD-infrastructuur! – worden nauwelijks wettelijke beperkingen opgelegd: geen raad van toezicht, geen helder gedefinieerd budgetkader, laat staan een richtlijn voor de hoogte van de vergoedingen voor de betrokken consultants.

De publieke verontwaardiging hierover is natuurlijk terecht. Niemand zit te wachten op een testsamenleving. Zij wordt ons door het kabinet „gepresenteerd als een gigantisch cadeau dat wij dankbaar en nederig in ontvangst moeten nemen”, zo omschreef romanschrijver en columnist Johan Fretz het afgelopen zaterdag treffend in Het Parool.

Het is moeilijk om de investering in de fieldlabs los te zien van de hortende en stotende vaccinatiestrategie. Kamerleden lijken hierop geanticipeerd te hebben toen zij de minister van Volksgezondheid een vrijbrief gaven om flink te investeren in testevenementen. Kamerleden kunnen minister De Jonge het vuur aan de schenen leggen voor wat betreft de invulling van de aanbesteding, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het idee van een fieldlabprogramma toch echt bij henzelf vandaan komt.

Kabinet en Kamer maken er een potje van in de ogen van veel Nederlanders. De boosheid richt zich daarbij ook op de gedeeltelijke prikstop van AstraZeneca- en Janssen-vaccins. Dit besluit is nogal tegen-intuïtief: dan héb je eindelijk vaccins en besluit je ze niet te gebruiken. Aan alle middelen kleeft toch een zeker risico? Een internist stelde vorige week: „Je hebt 100 keer meer kans op trombose door een vlucht naar Rhodos dan door vaccinatie met AstraZeneca.” Zo’n vergelijking gaat natuurlijk niet op.

Van alle kabinetsbesluiten is de prikstop nog wel het meest te verdedigen. Niet zozeer met oog op ”het vertrouwen in de vaccinatiestrategie”, zoals vaak aangevoerd wordt, maar juist vanuit medisch-ethisch oogpunt. Het geconstateerde ziektebeeld bij vaccinatie gaat om een combinatie van trombose en lage bloedplaatjes. Deze zeldzame en agressieve vorm van trombose laat zich niet vergelijken met vormen van trombose als gevolg van bijvoorbeeld de anticonceptiepil of een vliegreis. Er lijkt een causaal verband tussen vaccinatie en bloedstolling. En ja, dit verband lijkt vooralsnog erg zwak, gezien het geringe aantal gevallen van trombose. Toch is het niet verwaarloosbaar in het licht van de bescherming die de vaccins ons bieden. Tijdens zijn laatste persconferentie stelde premier Rutte dan ook vast dat de kans op overlijden van jonge mensen door zo’n vaccin inmiddels vergelijkbaar of zelfs groter is dan dat zij overlijden door het virus zelf.

Het is goed dat het kabinet het advies van de Gezondheidsraad ter harte neemt. Een hogere vaccinatiegraad moet niet ten koste van alles gaan. Als geïnformeerde mensen onder de zestig een keuze maken om zich tóch te laten vaccineren met AstraZeneca, moeten zij dat natuurlijk vooral doen. Onze overheid echter heeft verplichtingen jegens individuele (!) staatsburgers. Zelfs als een vaccinstop leidt tot hogere sterftecijfers, dan nog is het moreel onaanvaardbaar om mensen te slachtofferen die anders niet door het virus geveld waren geweest.

De auteur is politicoloog en masterstudent politieke filosofie.