Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat mensen de corona-epidemie zat worden. Inmiddels zijn wereldwijd 140 miljoen mensen positief getest, 3 miljoen mensen zijn overleden. In Nederland lijkt de sterfte iets lager met ongeveer 17.000 doden op 1,4 miljoen aangetoonde besmettingen. Enorme aantallen, en het eind lijkt op korte termijn nog niet in zicht. Fieldlabs zijn groot opgezette studies die zoeken naar manieren waarop we, ondanks de epidemie, toch weer met ons leven verder kunnen gaan. Met inzet van miljoenen coronatesten terug naar oude tijden.

Tot anderhalf jaar geleden leek onze samenleving nog zo maakbaar, alles was voorspelbaar en geordend. Maar nu leven we van het ene incident naar het volgende. Na de onverwachte entree van het virus verschenen plots ook nog eens nieuwe varianten. Veelbelovende vaccins bleken niet 100 procent te beschermen. Vastgestelde vaccinatieschema’s werden eindeloos aangepast. Zelftesten waren toch ineens minder betrouwbaar dan gehoopt. En ook de fieldlabs liggen onder vuur, want de kosten lopen enorm op en Follow the Money meldt dat de aanbestedingsregels wellicht niet goed zijn gevolgd. Onze westerse samenleving zit in een achtbaan en besturing en zicht op het eindpunt ontbreken nog volledig.

Waar we ons minder druk om maken, is hoe het andere delen van de wereld vergaat. In een land als Malawi, met ongeveer even veel inwoners als Nederland, lijkt de corona-epidemie veel rustiger te verlopen. Er worden momenteel slechts ongeveer 35.000 besmettingen gerapporteerd, met zo’n 1200 doden. Weliswaar is de relatieve sterfte daarmee een keer of drie zo hoog als in Nederland, maar qua aantallen besmettingen lijkt de situatie daar vele malen gunstiger dan in de westerse wereld.

Verschillende rapporten hebben geprobeerd daar verklaringen voor te vinden. Wellicht komt het omdat er in ontwikkelingslanden gemiddeld genomen veel minder oudere mensen zijn. Ook is gesuggereerd dat mensen veel meer verspreid op het platteland leven en er daardoor minder verspreiding is. Mensen zouden, als ze ziek zijn, zich sneller isoleren en zo verspreiding voorkomen. Er zijn ook theorieën dat de bevolking in Afrika misschien meer weerstand tegen het coronavirus heeft, doordat mensen al veel in contact zijn geweest met andere ziekten, zoals malaria en hiv. Weinig daarvan is hard bewezen, maar zo’n achtbaan als hier lijkt het in elk geval niet te zijn. Voor velen een geruststelling, want de westerse samenleving heeft even de handen vol aan zichzelf.

Deze rust wordt echter ruw verstoord door een ”veldstudie” die enkele weken geleden werd gepubliceerd in de British Medical Journal. Bij 364 mensen die waren overleden in een ziekenhuis in Zambia werd na het overlijden een coronatest afgenomen. Bijna 20 procent van de overledenen was coronapositief. De meeste positieve testen waren afkomstig van mensen van het platteland die voor hun overlijden helemaal niet waren getest. 10 procent van de positief geteste overledenen betrof kinderen. En inderdaad: veel van de overledenen hadden bijkomende ziekten, zoals tuberculose, hoge bloeddruk of hiv. De studie toont aan dat er volop verspreiding is, evenals een enorme onderrapportage, in landen als Zambia en Malawi. Met gebrek aan kennis, gebrek aan testen, gebrek aan vaccins, gebrek aan zorg.

Fieldlabexperimenten in de westerse wereld kunnen echt nuttige kennis opleveren over hoe we onze maatregelen moeten treffen in deze moeilijke tijd. Maar laten we in alle commotie niet vergeten dat de achtbaan van onze verre naaste nog vele malen heftiger is. Kijk nog eens op sites als mission-invest.com of mmwt.nl

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.