Door de coronapandemie leed Air France-KLM alleen al in 2020 een verlies van 7,1 miljard euro. Omdat het nog maar de vraag is wanneer de internationale reisbeperkingen worden opgeheven, heeft het Frans-Nederlandse luchtvaartconcern geld nodig om in de tussentijd het hoofd boven water te kunnen houden. Daarom geeft het aandelen uit zodat er –in ruil voor zeggenschap binnen het bedrijf– toch nog geld binnenkomt.

De Franse overheid had al miljarden geïnvesteerd in het noodlijdende luchtvaartconcern, maar liet de buitenkans niet onbenut om zich nog meer in te kopen. Zo werd een staatslening van 3 miljard omgezet in een eeuwigdurende obligatie. Voor een totaalbedrag van 4 miljard euro komen de Fransen nu op 29 procent van de aandelen.

Voor deze deal had Frankrijk, net als Nederland, een aandeel van 14 procent in AirFrance-KLM. Dat kwam doordat Hoekstra in februari 2019 met zijn gewaagde aandelenkoop Nederland op gelijke hoogte met de Fransen bracht. Hij wilde zo de Nederlandse invloed op de luchtvaartgroep vergroten en die van Frankrijk aan banden leggen.

Daarom is het opvallend dat Nederland nu niet in actie komt. Want doordat Frankrijk zijn aandelenportefeuille bijna verdubbelt, slinkt het Nederlandse aandeel naar 9 procent en is het belang van 744 miljoen euro nu nog maar 306 miljoen waard. Zo verliest Nederland dus behoorlijk terrein en lijkt de bliksemaankoop van Hoekstra in 2019 voor niets te zijn geweest.

Daar komt nog eens bij dat de Chinese partner van de luchtvaartgroep, China Eastern, ook gaat toehappen bij een nieuwe aandelenuitgave. De Chinezen willen hun aandeel vergroten naar 10 procent. In dat geval zouden ze Nederland passeren en de op een na grootste partij worden binnen het bedrijf.

Hoekstra stelt dat de Nederlandse belangen door de gewijzigde verhoudingen binnen het concern niet op het spel staan. Hij wijst erop dat Brussel eist dat extra staatssteun per definitie tijdelijk moet zijn. Dit betekent dat Frankrijk de aandelen binnen vijf jaar moet terugschroeven. Maar desondanks zullen de Fransen waarschijnlijk nog wel 25 procent weten te behouden.

Als Nederland niets doet, dreigt het een ondergeschikte rol te gaan spelen. In een brief aan de Kamer liet Hoekstra niet het achterste van zijn tong zien, maar het kopen van aandelen à la Frankrijk zal Nederland niet op korte termijn doen. „De Nederlandse staat blijft een groot aandeelhouder en een belangrijke partij binnen de onderneming”, suste de minister.

Toch lijkt het een kwestie van tijd te zijn voordat de Nederlandse overheid de portemonnee trekt. De situatie is weliswaar niet zo penibel als bij haar Franse evenknie AirFrance, maar ook de Nederlandse tak binnen de holding, KLM, heeft financiële zorgen. Kenners denken dan ook dat Hoekstra de buidel zal trekken om het bedrijf te helpen.

Dat is echter niet zo simpel als het lijkt. Een kapitaalinjectie kan KLM aan het eind van de rit zelfs duur komen te staan. Als de Nederlandse staat KLM financieel ondersteunt, sommeert Brussel dat het luchtvaartbedrijf als tegenprestatie zes- tot negenduizend vluchten op Schiphol per jaar moet opgeven.

Hierdoor loopt het niet alleen inkomsten mis, maar ligt ook het gevaar op de loer dat de gaten in het vliegschema worden opgevuld door de concurrentie. Het inleveren van enkele duizenden vluchten gaat voor KLM –ook al is dat op een totaal van 252.000– dus te ver.

Hoekstra doet er daarom wijs aan om eerst met Brussel in conclaaf te gaan. Want hoewel Europese regels nogal robuust overkomen, zijn ze wel degelijk plooibaar. Zo moest AirFrance in ruil voor staatssteun aanvankelijk ook behoorlijk wat vluchten opgeven op de luchthaven van Parijs-Orly. Maar na overleg stond Brussel uiteindelijk 25 procent meer vluchten toe dan eerst werd geëist. Hoekstra weet dus dat er wat te halen valt.