Bij herhaling werd om die onderste steen geroepen. Het moest nu maar eens duidelijk worden dat de minister-president onbetrouwbaar is en daarom stevig aangepakt moest worden. Urenlang werd er gedebatteerd en keer op keer werden de pijlen op hem gericht. De aantijgingen hielden niet op. Ook de twee ex-verkenners werden van liegen beschuldigd. De onderste steen moest boven komen. Maar gebeurde dat ook?

Wat was dat voor een steen en waar lag hij? Natuurlijk, hij lag helemaal onderop, onder de andere stenen. Die steen was immers ook de eerste. En wat was dan de eerste? Was dat de foto van verkenner Ollongren, die in haar haast onvoorzichtig met haar vertrouwelijke papieren omging? Ze was geschrokken. Telefonisch had ze bericht gekregen dat ze positief getest was en dus het coronavirus had opgelopen, en dat terwijl ze vanwege andere kwalen toch al extra risico’s liep. Toen was voor haar maar één ding belangrijk: zo snel mogelijk in quarantaine gaan. In haar haast raapte zij haar papieren bijeen en ze had er geen erg in dat een deel van haar papieren misschien wel zichtbaar was voor anderen.

Ingepikt

Er was toen een fotograaf en hij nam een foto van haar en op die foto verscheen ook een deel van een vertrouwelijk stuk. Een praatpapier, opgesteld door een ambtenaar, die met dit stuk de verkenners wilde helpen bij de gesprekken op die dag. Vertrouwelijke stukken! Van wie waren die? Van de verkenner natuurlijk. Zeker, zij had er voorzichtiger mee om moeten gaan. Maar al was zij dan onvoorzichtig, de stukken bleven van haar en van haar alleen.

Toen de fotograaf ontdekte wat hij nu eigenlijk op de foto had gezet en in overleg met anderen besloot de foto publiek te maken, had hij dat vertrouwelijke stuk tot zijn eigendom gemaakt. Wederrechtelijk weliswaar! Het was niet van hem en ook nooit voor hem bedoeld. Via zijn fototoestel had hij het ingepikt. Wat was dat anders dan stelen? En met welke bedoeling werd die foto publiek gemaakt? Vanwege de gevoeligheid van wat op het gestolen praatpapier stond, zou heel Den Haag in de benen komen. Vooral vanwege dat ene zinnetje over een andere functie voor kamerlid Omtzigt.

Selectief verontwaardigd

Het stuk werd inderdaad zoiets als de lont in het kruitvat. Het ten onrechte in bezit genomen stuk werd met grote gretigheid door anderen aangegrepen, met name door de fractieleiders van de politieke partijen. Daar konden ze uitnemend goed gebruik van maken. Met name van dat ene zinnetje, waarvan toen meteen maar een interpretatie werd gegeven: Rutte wilde Omtzigt wegpromoveren.

Toen ze allemaal aan de haal gingen met het stuk maakten ze zichzelf er mede-eigenaars van. Helers werden ze. Zo heet dat toch? En de heler is net zo slecht als de steler. Maar daar had niemand het over. Er was op het Binnenhof nog maar één zonde. Die van liegen. En dat werd herhaaldelijk en met felle betogen de minister-president en de twee verkenners ingepeperd. Van begrip voor de schrik van de ene verkenner was bij niemand sprake. Evenmin wees iemand erop dat er naast het negende gebod ook nog een achtste gebod is in Gods wet: Gij zult niet stelen.

Heb ik het mis als ik zeg dat dit nu juist de onderste steen was? Maar die kwam niet naar boven. Die kon er niet bij gebruikt worden. Maar was dat nu juist niet de mislukking van het hele debat?

Er was verontwaardiging in de Kamer. Terecht. Liegen is zonde. Maar de verontwaardiging mag niet selectief zijn en dat was ze wel. Er mag ook niet selectief omgegaan worden met Gods geboden. Niet alleen liegen is zonde. Stelen is dat ook.

Enorme crises

Wat zal trouwens het gevolg van heel het Haagse spektafel zijn? Een langdurige en uitermate moeilijke kabinetsformatie. En intussen moet ons volk verder met een aangeslagen en vleugellamme demissionaire minister-president, die leiding moet geven aan het bestrijden van enorme crises. Hoe zal dat gaan?

Belang land en volk

Stel eens voor dat de eerste spreker in het debat gezegd zou hebben: Ja, wij beschikken nu wel over dat vertrouwelijke document, maar we zijn daar in feite niet eerlijk aangekomen. We hebben het uit de handen van een aangeslagen verkenner gehaald en dat was niet correct. Laten we ons concentreren op de nood waar wij als volk in verkeren. De nood van de coronacrisis, de stikstofcrisis, de onderwijscrisis, de klimaatcrisis. En zo nog een paar. Laten we alstublieft niet als een stel op sensatie beluste kwajongens een aantal mensen als leugenaars aan de schandpaal nagelen. We hebben met elkaar in het belang van land en volk wel belangrijkere dingen te doen.

Stel je voor dat het debat zo zou zijn begonnen. Maar nee, dit kunnen we ons al lang niet meer voorstellen. Zeker niet de Haagse slangenkuil. Of toch? Toch niet alle partijen in de Tweede Kamer zijn seculier?

De auteur is emeritus predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerken.