Avondmaalsdiensten zijn er in alle kerkverbanden, maar plaatselijke kerkenraden maken daarin verschillende keuzes. De hervormde gemeente in Elburg Wijk West en Oostendorp koos ervoor de afgelopen twee zondagen tijdens zes diensten het heilig avondmaal te vieren. „We merkten dat er in de gemeente verlangen hiernaar was. De bediening van de sacramenten is wezenlijk voor het geestelijk leven”, motiveert de predikant van de Elburgse gemeente, ds. A. J. Mensink, het besluit om het avondmaal te houden. „Elke dienst was er ruimte voor dertig kerkgangers. Daardoor kon uiteindelijk slechts een deel van de gemeente aan.”

De gemeenteleden ontvingen het brood in hun banken. De wijn werd daarna in kleine bekertjes rondgebracht. Tijdens de middag- en avonddienst was er een voortzetting van de avondmaalsdienst en tegelijk ook dankzegging.

Persoonlijke bekers

De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hanteren een protocol waarin staat dat het heilig avondmaal gevierd kan worden, mits er gebruikgemaakt wordt van een bekertje wijn per persoon en bij voorkeur het brood wordt afgenomen van een schaal in plaats van dat het wordt aangereikt.

Binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is op meerdere plaatsen het avondmaal bediend. Daarbij was er één tafel per dienst, waarbij de avondmaalgangers aan de tafel en in enkele banken rond het liturgisch centrum zitten, met voldoende onderlinge afstand.

De predikant ontsmet zijn handen voordat hij het brood uitreikt. Daarna gaat hij langs met een blad waarvan elke avondmaalganger een bekertje neemt. Als in de avonddienst het avondmaal opnieuw wordt bediend, wordt daarna de nabetrachtingspreek gehouden.

Uitzondering

In de Gereformeerde Gemeenten is op een aantal plaatsen het avondmaal bediend; de meeste gemeenten doen dit niet. Omdat steeds slechts een deel van de gemeente naar de kerk kan komen, wordt het avondmaal dan in meerdere achtereenvolgende diensten gehouden.

De drie deputaatschappen die de kerkenraden adviseren, stelden in november dat het van belang is dat de hele gemeente, zowel belijdende leden als doopleden, in de gelegenheid gesteld wordt erbij aanwezig te zijn. De deputaten wezen erop dat het gebruik van afzonderlijke bekertjes voor elke avondmaalganger nooit het gebruik is geweest: „Voetius schrijft dat iemand die een besmettelijke ziekte had afzonderlijk een bekertje kreeg. Dit betrof kennelijk een uitzondering in een noodsituatie, toegespitst op een enkele avondmaalganger. Het gebruikmaken van de beker der gemeenschap blijft toch het dichtst bij de inzetting van Christus.”

Alle gemeenteleden

De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) adviseert uitstel „zolang de gemeente niet in haar geheel fysiek kan opkomen.”

De hersteld hervormde gemeente in Haaften-Waardenburg heeft het heilig avondmaal sinds oktober vorig jaar niet meer gevierd. „Een zwaarwegend argument daarvoor is dat wij de nodiging tot ieder gemeentelid willen laten uitgaan”, zegt de plaatselijke predikant, ds. L. Treur. „Wij komen nu met vijftig mensen per dienst bij elkaar, dus dat is nu nog niet mogelijk. Wij bekijken per maand hoe de situatie is en of het verantwoord is om avondmaal te vieren.”

De gemeente belegde in oktober drie avondmaalsdiensten op een zondag, waarin er in elke dienst rond de zeventig personen aanwezig waren. De avondmaalsgangers zaten op 1,5 meter afstand van elkaar rond een tafel en de predikant ging rond met de schaal brood. De wijn werd gedronken uit tinnen bekertjes, zegt ds. Treur. „Als er meer versoepelingen komen, hopen we opnieuw op deze manier het avondmaal te bedienen.”

De Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland hebben de kerkenraden vorig jaar juni al geadviseerd het heilig avondmaal alleen te bedienen als de hele gemeente aanwezig kan zijn, zegt algemeen secretaris J. M. Verwijs. „Dat kan dus alleen in kleine gemeenten die over een kerkgebouw beschikken dat in normale omstandigheden te groot is. Dat zijn er maar weinig.”

Geloofsversterking

„Aan die regel houden we ons”, zegt ds. R. Bakker uit Kinderdijk. „We houden het sacrament ook op de gebruikelijke manier, dus niet met voorgesneden brood of het gebruik van meerdere bekertjes. Ik ben er ook geen voorstander van om dat aan te passen.”

Er is wel „honger en dorst naar de bediening”, bemerkt de predikant. „Ik wijs er dan op dat de prediking er is om het geloof te werken én te versterken. Dat versterken kan ook tijdens een doopdienst gebeuren, als Gods Geest ermee gepaard gaat. We zijn misschien wel te gefixeerd op het avondmaal. Er zijn vaker tijden geweest dat niet alles mogelijk was. Denk aan de woestijnreis van het volk Israël.”

In zijn eigen gemeente kan het sacrament niet worden bediend, in enkele consulentgemeenten deed ds. Bakker het wel. „Daarbij houden we ons aan de regels.” Tegen het gebruik van een gemeenschappelijke beker heeft hij geen bezwaren vernomen. „Het is aan de kerkenraad en de disgenoten om te beslissen of het verantwoord is. Als er behoefte is, kan dat bezwaar ook wegvallen.”

Het is een oordeel dat het avondmaal op de meeste plaatsen niet kan worden gehouden, zegt de Kinderdijkse predikant. „Mochten we daaronder bukken en buigen en tot God gaan roepen.”