omen zijn emotie, mensen worden gelukkig van groen. Kijk maar eens wat er gebeurt als iemand een boom wil omhakken, mensen zijn bereid zich eraan vast te ketenen om dat te voorkomen. Omgekeerd willen ze snel van een boom af als hun auto vol komt te zitten met het plakkerig goedje dat eruit valt.”

Landschapsarchitect Roy Wouters (41) kent de waarde die mensen toekennen aan een boom maar al te goed. Samen met bomenexpert Arjan Zoontjens (42) richtte hij een paar jaar geleden uit idealisme het internetplatform Bomenmakelaar op.

„Bomen zijn meer dan hout en bladeren; een volwassen eik vormt een complete leefomgeving voor 250 soorten dieren. Een boom van 25 of 30 jaar oud draagt met de schaduw die hij biedt en het water dat hij verdampt al bij aan koeling van zijn omgeving. Bovendien heeft hij visueel een enorme impact in een wijk. Als je zo’n boom verplaatst, hebben de mensen in de wijk er nog 100 tot 200 jaar plezier van.”

In hun dagelijkse werk zien Wouters en Zoontjens dat mooie uitgegroeide bomen plaats moeten maken voor nieuwe riolering, een bredere weg of een winkelcentrum. „Vaak verdwijnen er heel mooie bomen, terwijl nieuwbouwwijken steeds beginnen met jonge aanplant uit de kwekerij. Daar wilden we een oplossing voor bieden, want het duurt jaren voordat je een mooie boom hebt.”

Een volwassen boom geeft een nieuw plein of winkelcentrum allure. „Wat zou het mooi zijn als we bomen die overtollig zijn ergens anders een nieuw leven kunnen geven”, dachten we.

Bij platform Bomenmakelaar kunnen overtollige bomen worden aangemeld en wie er een zoekt, kan er ook terecht. „Het moest een soort Funda worden.”

Gemeenten, provincies en Rijk, maar ook waterschappen en Rijkswaterstaat zouden hier profijt van kunnen hebben. De overheid bezit nu eenmaal het meeste groen en de meeste bomen.

„Het idee is dat een boom om niet wordt weggehaald, de nieuwe eigenaar draagt de kosten. Wie geld wil voor zijn boom, heeft een andere insteek en verkoopt hem aan een houthandelaar”, vat Wouters samen.

Kosten

Hij wijst erop dat het tegenwoordig verplicht is om bomen die je weghaalt, te compenseren. „Maar een polsdik boompje is natuurlijk geen compensatie voor een boom die al haast volgroeid is. Een wat oudere boom van elders zet meer zoden aan de dijk.”

Hoewel verplaatsing duizenden euro’s kost, valt dat wel mee als je beseft dat zo’n boom wel 200 jaar mee kan.

De ironie wil dat zich vooral particulieren meldden die van een boom in hun tuin af wilden. „Zij juichen het idee erg toe, maar hebben geen beeld van de kosten die een verhuizing met zich brengt. We hadden we er bijna een dagtaak aan om hen te woord te staan”, glimlacht Wouters.

In de eerste jaren slaagden ze er in zestig tot zeventig bomen te laten verplaatsen, maar dat vinden Wouters en Zoontjens niet genoeg. Aanbieders en afnemers vonden elkaar wel, maar kwamen er toch te vaak niet helemaal uit. „We hadden voor het opzetten van de Bomenmakelaar overlegd met gemeenten en provincies, en met de bedrijven die zich bezighouden met het verplaatsen van grote bomen. Daar zijn er een tiental van. Wij wilden alleen het contact leggen. Zo’n verhuizing managen hoort er niet bij, dat is bijna een dagtaak.” Om het platform te financieren betalen de deelnemende overheden een bijdrage.

Twee jaar

Een uitgegroeide boom verplaatsen is geen doen, het gaat vooral om net volwassen bomen die nog vervoerd kunnen worden en jong genoeg zijn om zich nog aan te passen aan een nieuwe omgeving. Eerst wordt bekeken of de boom in goede conditie is, zodat het de moeite loont. De wortels mogen niet te veel verknoopt zijn met kabels en leidingen in de grond, want die mogen niet worden beschadigd.

Eerst worden de wortels losgestoken. „Daar vormen zich nieuwe haarwortels waarmee de boom in een nieuwe omgeving snel water en voedsel kan opnemen en weer vastgroeit.” Het afsteken van de wortels gebeurt in fasen, want anders sterft de boom voortijdig. De meeste bomen wortelen niet dieper dan 1 à 2 meter, dus kan grotendeels worden volstaan met het los maken van de wortels op een paar meter rondom de stam

Bij het verplaatsen moet rekening worden gehouden met het seizoen en ook moet het plaatsen van de boom ingepast worden in het project waar het deel van uitmaakt. Je wilt niet dat nieuwe bestrating wordt stuk gereden door de oplegger en de kraan waarmee de boom wordt geplaatst. „Als je besluit tot verplaatsing is het vervolgens een kwestie van plannen en afspraken maken.”

Niet alle bomen zijn geschikt. Een boom met een stam van 1 meter doorsnede en een lengte van ongeveer 15 meter past nog net op een oplegger. Platanen, esdoorns en lindebomen laten zich goed verplaatsen, maar beuken vormen meer één geheel met hun omgeving en zijn gevoelig voor verstoring. Ook bomen met vlezige wortels, zoals de caltalpa of trompetboom en de acacia, zijn lastiger omdat ze niet zo snel nieuwe haarwortels vormen. Volgens Wouters is de uitval van alle verplaatste bomen niet meer dan 5 procent.

Volgende generatie

Ondanks het enthousiasme –„Iedereen zegt: waarom is dit niet tien jaar eerder bedacht?”– vinden de twee bomenmakelaars dat er nog te weinig gebruik wordt gemaakt van hun platform. „Wij willen massa, maar het aanbod blijft achter.” Geld speelt daarbij een rol, maar ook binnen organisaties loopt het nog niet soepel. „De wethouder is enthousiast, net als de ambtenaren, maar toch komt het er niet van”, schetst Wouters het probleem. Een gemeente die een depot inrichtte voor de tijdelijke opslag van bomen zag haar depot vollopen, zonder dat er bomen weg gingen. „We hebben zelfs eens verplaatsing gehad binnen één gemeente waar ambtenaren van elkaar niet wisten welke bomen er nodig en over waren.”

Een van de obstakels was dat zo’n operatie twee jaar voorbereiding vergt. Goed plannen is dus erg belangrijk. Inmiddels werken Wouters en Zoontjens aan een ‘beslisboom’ om helder te maken wie binnen een organisatie welke stappen moet zetten om tot resultaat te komen. Ze zijn vast besloten hun initiatief tot een succes te maken. Als jonge vader beseft Wouters: „We moeten de aarde uiteindelijk zo goed mogelijk overdragen aan de volgende generatie.”

bomenmakelaar.nl