”Souls to the polls” (Zielen naar de stembus) bestaat sinds 1990. Het evenement werd voor het eerst in Florida georganiseerd. Sinds 2000 heeft in elke staat van Amerika wel ergens zoiets plaats op de laatste zondag voor de officiële verkiezingsdag. Deze manier van vroeg stemmen biedt volgens zwarte voorgangers hun gemeenteleden de kans om ook aan de verkiezingen mee te doen. Op de eigenlijke verkiezingsdag zijn ze daartoe vaak niet in de gelegenheid.

In verschillende Amerikaanse staten staat nu wetgeving op stapel waardoor het stemmen op zondag niet langer mogelijk is. Volgens Afro-Amerikaanse voorgangers zal dat leiden tot een lagere opkomst onder de zwarte bevolking.

De wetsvoorstellen zijn vooral door Republikeinen ingediend, vooral bedoeld om de integriteit van de verkiezingen te garanderen, zeggen de initiatiefnemers. Na de heftige discussie over de betrouwbaarheid van de uitslag bij laatste presidentsverkiezingen willen zij meer waarborgen om de integriteit van de verkiezingen te garanderen. Daarom stellen ze voor de mogelijkheden om per post of per volmacht te stemmen te beperken. Verder willen ze striktere eisen stellen aan de identificatiebewijzen die burgers moeten overleggen.

Volgens het Brennan Center for Justice (BCJ) van de New York University School of Law zijn er in bijna dertig staten in totaal meer dan honderd voorstellen ingediend om de kieswet aan te passen. Omdat de Republikeinen in veel staten de meerderheid hebben, zullen de wetten waarschijnlijk worden aangenomen.

Volgens medewerkers van het BCJ hebben de Republikeinen haast met de wetten, omdat de Democraten proberen de bijzondere voorzieningen die vanwege de coronapandemie bij de laatste verkiezingen golden tot staand beleid te maken. Het gaat dan bij voorbeeld om verruiming van de mogelijkheden voor het stemmen per post of het stemmen per volmacht. De Democraten in het Congres dringen ook aan op nationale normen, waardoor de aanpassingen die de Republikeinen in diverse staten voorstellen krachteloos worden.

Rustdag

Barry Fleming, Republikeins afgevaardigde in de staat Georgia, is indiener van zo’n nieuwe kieswet. Hij wil bijvoorbeeld dat het vroege stemmen alleen nog kan op werkdagen in de laatste drie weken voor de officiële datum. „Op zondag stemmen is nergens voor nodig. Dat is een rustdag”, aldus Fleming, die behoort tot een baptistengemeente. Hij zegt dat het er hem om gaat „er zo goed mogelijk voor te zorgen dat onze stem veilig is en dat die niet kan worden gestolen. Het is onze plicht onze wetten voortdurend bij te werken om de integriteit van de verkiezingen te beschermen.”

Critici beweren dat de wetsvoorstellen, zoals dat van Fleming, er vooral op zijn gericht de zwarte kiezer (die meestal op een Democraat stemt) het moeilijker te maken mee te doen aan de verkiezingen. Zij wijzen niet alleen op het afschaffen van het stemmen op zondag, maar ook op het plan om het aantal stembureaus terug te brengen. Die maatregel zou vooral ook zwarten treffen, omdat een aanzienlijke groep geen eigen vervoer heeft. En in de wet van Fleming staat dat het verboden is om mensen naar het stembureau te brengen. Evenzo wil hij niet dat mensen die soms lange tijd in de rij staan voor een stemlokaal een flesje water of een deken krijgen aangereikt. Daarvoor zou men zelf kunnen worden opgepakt.

„Schaamteloos racistisch”, noemt ds. Timothy McDonald van de Iconium Baptist Church in Atlanta de nieuwe kieswetten. Hij beweert dat het wetsvoorstel „opnieuw” een poging is de zwarte bevolking het kiesrecht af te pakken. „Net zoals toen in mijn jeugd mijn vader in het stemlokaal eerst moest raden hoeveel snoepjes er in een glazen pot zaten om te bewijzen dat hij ‘redelijk’ kon denken. Alleen als zijn antwoord het werkelijke aantal benaderde, kreeg hij een stembiljet. Nu doet men het geraffineerder. Maar het gaat erom de zwarte kiezer buiten spel te zetten.”

Fleming ontkent dat dit zijn doel is. „Deze wet is ontworpen om het vertrouwen van onze kiezers te herstellen. Daarvoor zijn strikte regels nodig.”

Georgia is overigens niet de eerste staat die dergelijke beperkingen wil. In 2013 werd het stemmen op zondag in de staat North Carolina ook afgeschaft. Maar het Amerikaanse Hof van Beroep haalde een streep door dat besluit. Advocaten uit de zwarte gemeenschap in Georgia zeggen de nieuwe wet ook te zullen aanvechten.

Ds. McDonald zei onlangs tegen Associated Press dat de Republikeinse aanvallen uiteindelijk niet succesvol zullen zijn. „De reden waarom onze mensen zoveel hebben overleefd in dit land heeft zeker te maken met ons vermogen ons aan te passen. Als we ons kunnen aanpassen aan slavernij, lynchpartijen, en discriminatoire wetten, kunnen we ons ook aanpassen als Republikeinen ons bij verkiezingen proberen weg te houden.”