„God heeft de kerk aangewezen om de wereld te bereiken, zoals eerder Israël Zijn Naam bekend moest maken aan de volken”, aldus Van Steensel.

De CGO-bijeenkomst is helemaal online: ook de lectoren houden hun betoog vanuit hun studeer- of woonkamers. Zo’n honderddertig cursisten en andere belangstellenden volgen de avond. Behalve Van Steensel komen Jan van Doleweerd en Raymond Warnaar aan het woord. Van Doleweerd schetst in zijn bijdrage de ontwikkelingen in de zending tot aan de 21e eeuw. Warnaar vertelt over het werk van NET Foundation.

Zandloper

„God is na de val in zonde bezig met het terugveroveren en herwinnen van Zijn schepping”, zo opent Van Steensel zijn lezing. „De Geest gaat uit met het visnet van het Evangelie om zondaren te winnen voor God. Dit doet Hij net zo lang tot elke knie zich voor Hem zal buigen en elke tong Gods Naam zal belijden.”

De rol die het volk van Israël hierin speelt, is van groot belang, schetst Van Steensel. De CGO-docent neemt een soort zandloper als model. „God laat het werk van Zijn handen, Zijn schepping, niet varen. Hij versmalt de weg van Zijn zegen wanneer Hij Abraham uit Ur roept, maar die mag wel tot zegen zijn voor alle geslachten van het aardrijk. Zo wordt Abrahams nageslacht een priesterlijk koninkrijk, een bemiddelaar om aan de volken te laten zien Wie God is. Israël wordt Gods etalage.”

De knecht des Heeren, het volk Israël, faalt in het tonen van Wie God is. Dé Knecht des Heeren, Christus, komt, aldus Van Steensel. „Hij overwint de machten van de dood en luidt het nieuwe verbond in met het zendingsbevel. De discipelen moeten uitgaan, het Woord verkondigen en het teken van de onderwerping aan Gods Woord, de doop, bedienen. De Vader zond Zijn Zoon, de Zoon zendt mensen, toegerust met de gave van de Heilige Geest.”

Die Geest breekt hindernissen weg, toont de CGO-docent met het voorbeeld van de discipelen aan. „Verder van huis dan Jeruzalem waren ze waarschijnlijk nooit geweest. Maar hij laat ze nu grenzen overschrijden, letterlijk en figuurlijk. Zo werkt de Geest ook nu nog. Hij geeft liefde tot het verlorene. God heeft de kerk aangewezen om hen die God niet kennen, te bereiken.”

Van Doleweerd stelt in zijn lezing het institutionele karakter van de gereformeerde zending aan de kaak. „De oude vorm van zending bedrijven, die eigenlijk vooral met gebiedsuitbreiding van onze westerse kerk en cultuur te maken had, is failliet. De gereformeerde zending is genoodzaakt haar paradigma te veranderen.”

De zending van gereformeerde kerken was vaak verbonden met kolonisatie van gebieden, schetst Van Doleweerd de geschiedenis. „In overzeese gebieden stichtte men kerken voor de Nederlanders en men combineerde dit met zending onder de inheemse bevolking.” Illustratief noemt hij Voetius’ mening dat inheemsen Nederlands moesten leren om zo de catechismus te kunnen lezen. „Verstaan en begrijpen van Gods Woord stonden niet voorop. Gebiedsuitbreiding van de structuur van de kerk, dat was de bedding waardoor Gods Koninkrijk komen zou. Wanneer de kolonisatie ophoudt, valt de gereformeerde zending dan ook praktisch stil.”

Van Doleweerd noemt het „gelukkig” dat de zending niet voorbehouden was aan gereformeerde christenen. „De hernhutters gingen de wereld over, William Carey en Hudson Taylor brachten het Woord onder de heidenen. In de 17e eeuw was er wel een puriteinse zendeling onder de indianen, John Eliot, die de Bijbel vertaalde onder een groep mensen bij wie niets te halen viel. Maar hij is een unicum in de gereformeerde zendingsgeschiedenis.”

Johan Bavinck blaast aan het eind van de 19e eeuw de zendingsgedachte weer nieuw leven in, maar in de 20e eeuw verandert de wereld ingrijpend, aldus de missioloog. „Het christelijke Westen krijgt een minder leidende rol in de wereld, landen en staten emanciperen en weigeren zendelingen de toegang. Het christelijke karakter van het Westen devalueert, de islam groeit. In onze westerse handen ligt het verbroken ideaal van kerkplanting.”

Toch is Van Doleweerd hoopvol over nieuwe wegen van zending. „Er blijven mensen het Evangelie aannemen. Nameloze zendelingen zonder een formele aanstelling, soms alleen met een Bijbel in hun hand, verbreiden het Evangelie. Gereformeerde zendingsorganisaties moeten leren over hun eigen schaduw heen te stappen, leniger te zijn in hun missie. Zo kunnen ze tot zegen zijn.”

Getrouwe mensen

Raymond Warnaar vertelt hoe NET Foundation, de stichting waarvan hij directeur is, evangelisten toerust die nauwelijks theologische kennis hebben. „Veel buitenlandse christenen die heel vrijmoedig zijn in hun getuigenis, hebben weinig kennis. Ze zijn monteurs, lassers en vissers, en daarnaast brengen ze het Evangelie.

Paulus schrijft aan Timotheüs dat die het Woord van God moet betrouwen aan „getrouwe mensen, die bekwaam zijn om ook anderen te leren.” Dat is de reden waarom NET Foundation „getrouwe broeders” opzoekt en hen theologische bagage geeft, zodat zij ook anderen weer kunnen leren.”