„Zo’n maquette bouw je niet in een paar jaar”
Het Nationaal Orgelmuseum in Elburg kreeg zaterdag de miniatuur van een beroemd Niehofforgel in bruikleen. De bouw ervan kostte Pieter Oosterom (56) uit Gouderak ruim zeven jaar. „Mijn vrouw vond het onderhand wel tijd dat het af kwam.”
De beroemde orgelbouwer Hendrik Niehoff maakte het tweeklaviersorgel –oorspronkelijk met twintig registers, vrij pedaal en speelhulpen– in 1558 voor de Sint-Jan. Bijna twee eeuwen lang glorieerde het instrument daarna in de langste kerk van Nederland, in het destijds machtige Gouda. In 1745 verdween het orgel uit de kerk om plaats te maken voor het huidige, veel grotere Moreauorgel. Met de orgelmaquette, gebouwd met een schaal van 1 op 7, maakt Oosterom de herinnering weer levend.
Waarom dit orgel?
„Orgels uit die tijd hebben gewoon een heel mooie stijl en klank, en dit orgel heeft dicht bij mijn geboorte- en woonplaats gestaan. In 1987 zag ik de originele orgelkasten –helaas leeg, het pijpwerk is verloren gegaan– hangen in de Cosmas en Damianuskerk van Abcoude. Ik vond ze zo mooi dat ik er toen graag een maquette van wilde maken. Maar dan de complete versie, met torens, luiken enzovoort. Pas eind 2013 kwam het ervan, en dit is het resultaat.”
Wist u waar u aan begon?
„Ik had hiervoor al eens een maquette gemaakt, van een kleiner orgel uit 1526 uit Scheemda. Die hangt ook in het Orgelmuseum. Het kostte één jaar. Maar over het Niehofforgel zei mijn vriend en neef Maarten Vos: „Dit doe je niet in een paar jaar; het is een van de moeilijkste orgelkasten om te maken.” Als orgelbouwer bij Orgelmakerij Reil wist hij dit goed, en hij heeft gelijk gekregen. Maar hij heeft mij ook goed geholpen, met bouwtekeningen, zijn ontwerp van de balustrade en allerlei informatie over vergelijkbare orgels van Niehoff.”
Welke principes had u hierbij?
„Ik heb het orgel exact nagebouwd in zijn meest complete staat, vlak voor zijn verhuizing in 1745 naar de lutherse Sint-Joostkapel in Gouda. Als voorbeeld kon ik gebruikmaken van een schilderij uit 1660, en alle details van de orgelkasten in Abcoude. Verder kreeg ik van de archivaris van de Sint-Janskerk een tekening van de torens op het rugwerk.
Telkens als ik een detail af had, liet ik het aan Maarten Vos zien. Hij keek dan of het dezelfde uitstraling had als het origineel. Mijn model moest precies de karakteristieke sfeer van het oorspronkelijke orgel krijgen.”
Hoe vult u straks uw vrije tijd?
„Ik ga thuis klussen. Verder restaureer ik de blaasbalg van het Van Damorgel voor de nieuwe kerk van de gereformeerde gemeente van Berkenwoude.”
In de schijnwerpers: rubriek voor opmerkelijk regionaal nieuws
