Achter de schermen is er binnen de SGP stevig geknokt over het stikstofdossier. De drie landbouwkandidaten op de lijst voor de komende Tweede Kamerverkiezingen dreigden vorige week zelfs hun medewerking aan de campagne te staken. Inmiddels staan de neuzen weer dezelfde kant op.

Het was schrikken voor de staatkundig gereformeerden, toen landbouwblad Nieuwe Oogst deze maand de stemming onder boeren en tuinders peilde. Bij de verkiezingen in 2017 trok de SGP 15,5 procent van de boerenstemmen. Daarmee stond ze op de derde plaats, na CDA en VVD. Maar deze keer overweegt slechts 7,8 procent van de ondervraagden zijn stem aan de SGP te geven.

Uitstoot

Nieuwe Oogst suggereert een verband met de steun van de SGP voor de Spoedwet aanpak stikstof van minister Carola Schouten. Deze wet heeft tot doel de vergunningverlening in tal van sectoren, waaronder de bouw, weer vlot te trekken en tegelijk de stikstofbelasting van kwetsbare natuur te verminderen.

De Tweede Kamerfractie sloot in december een deal met de coalitie en de oppositiepartijen 50PLUS en SP. Hoewel haar steun getalsmatig niet nodig was, zegde de SGP toe vóór de wet te stemmen op voorwaarde van enkele tegemoetkomingen aan de boeren.

Heikel punt is echter dat de nieuwe wet de uitstoot van stikstof veel harder wil terugdringen dan eerder de bedoeling was. Die moet in 2035 de helft kleiner zijn dan in 2019. Nieuwe technieken moeten boeren daarbij helpen.

Die 50 procent is onhaalbaar, roepen boerenorganisaties in koor. Dat vinden ook Henk van der Wind, Peter Noordergraaf en Steven van Westreenen, de drie landbouwkandidaten op de SGP-lijst. Ze vrezen dat de veehouderij fors zal moeten inkrimpen.

Hoewel de drie op onverkiesbare plaatsen staan, hebben ze als leden van een SGP-denktank veel invloed op de landbouwkoers van de partij.

„Het mag duidelijk zijn dat wij aan de andere kant van de lijn staan. Volgens ons was het beter geweest om tegen de stikstofwet te stemmen”, zegt Van der Wind, melkveehouder in Maarsbergen. Van Westreenen, eigenaar van een agrarisch adviesbureau in Barneveld, vult aan: „Nu is er het gevaar dat de handtekening onder die wet de partij tot in lengte van dagen wordt nagedragen.”

Het liefst zouden de drie zien dat de Eerste Kamer de wet terugstuurt naar de Tweede Kamer. Die zou zich er dan opnieuw over moeten buigen.

Daar is zeker aanleiding voor, zegt Van der Wind. „Sinds december zijn er een paar gerechtelijke uitspraken geweest die de plannen van het kabinet behoorlijk in de war schoppen. Bij intern salderen is geen nieuwe vergunning nodig en stikstof die het wegverkeer uitstoot moet op dezelfde manier beoordeeld worden als stikstof uit de landbouw. Dat maakt het alleen maar moeilijker om stikstofruimte vinden.”

Intern hebben de drie specialisten begrepen dat de partij zich houdt aan de afspraken uit december. „De Eerste Kamerfractie zal wellicht voor de wet stemmen. Dat respecteren we”, zegt Noordergraaf, die werkzaam is bij veefokkerijorganisatie CRV. „Ik hoop dat de fractie zich sterk maakt voor een tussentijdse evaluatie van de wet, die als het nodig is tot bijstelling van de norm moet kunnen leiden.” Van Westreenen ziet graag dat de minister toezegt meer geld te steken in innovatie in plaats van het uitkopen van boeren.

Pro-boer

Peter Schalk, SGP-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, benadrukt dat de partij „voluit pro-boer” is en blijft. Hij wil inhoudelijk niet op het debat van dinsdag vooruitlopen, maar wil wel kwijt dat hij gaat proberen nog verbeteringen aan te brengen. „Als de minister toezeggingen doet, horen die bij de wetsgeschiedenis. Dat kan in de toekomst belangrijk zijn.”

Hoewel ze zich alsnog conformeren aan de opstelling van de SGP, zijn de drie veehouderijspecialisten niet helemaal gerust op de toekomst. Van der Wind: „Ook bij de SGP heeft de jonge generatie minder binding met het platteland. Het zou goed zijn als er een fundamentele discussie komt over het belang van voedselzekerheid en over de rol van de Nederlandse landbouw bij het voeden van miljoenen Europeanen. Met volle mond is het makkelijk om te zeggen dat alle boeren biologisch moeten worden. Maar als de schappen leeg raken, wordt het een ander verhaal.”