Nu heel de wereld jaagt op vaccins om de eigen bevolking zo snel mogelijk in te enten en de economie weer open te kunnen gooien, vissen veel Afrikaanse en andere armere landen achter het net. Rusland en China zien een buitenkans om invloed te verwerven. Ze schieten te hulp, maar vragen wel wat terug.

Maar Rutte gelooft niet „dat Rusland Afrika naar zich toe kan trekken met zijn Spoetnik-vaccin. Dat lijkt me te kort door de bocht.” Hij wijst erop dat ook het Kremlin het niet kan maken om de eigen bevolking te laten wachten. En Afrika ruilt de banden met Europa niet zomaar in voor nieuwe met Rusland of China, denkt de minister-president. „Die zijn heel bestendig”, omdat ze „wortelen in een gezamenlijke geschiedenis” en door hun „gezamenlijke reis naar meer democratie”.

Maar „we moeten ook niet naïef zijn”, zei Rutte na overleg met zijn collega-regeringsleiders van de EU-landen over onder meer de banden met de buren aan de Middellandse Zee. „We moeten dit in de gaten houden.”

Rutte wil vooral meer aandacht voor het in de hand houden van migratie vanuit die zuidelijke buurlanden, zegt hij. Dat moet „een absoluut speerpunt” zijn in de betrekkingen. Landen als Libië zijn springplanken voor bootvluchtelingen en vrijwel geen enkel land neemt door Nederland afgewezen asielzoekers terug. Marokko wil daarover met verantwoordelijk staatssecretaris Broekers zelfs niet praten.

De EU moet ook vooral zijn voordeel doen met de oude banden van landen als Frankrijk, Spanje en Italië, heeft Rutte bepleit. Die van gewezen kolonisator Frankrijk bijvoorbeeld kunnen „natuurlijk enorm gebruikt worden door de rest van Europa”. Maar daarover is nu nog niet veel verder gesproken, omdat rond zulke betrekkingen „ook een zekere vertrouwelijkheid” hangt, zegt de demissionair premier.