Burgemeesters krijgen steeds meer taken op hun bordje en kunnen de verschillende rollen die ze hebben steeds lastiger met elkaar combineren. Dat is in het kort de conclusie van een woensdag gepubliceerd onderzoek dat in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werd uitgevoerd.

In de landelijke politiek heb je een Kamervoorzitter, een staatshoofd, een minister-president en een officier van justitie, zegt hoofdonderzoeker Marcel Boogers. „Een burgemeester vervult al die rollen tegelijkertijd. Dat ging lang goed. Maar de laatste jaren komen steeds meer taken bij gemeenten te liggen. Er wordt dus steeds een groter beroep gedaan op burgemeesters.”

De hoogleraar van de Universiteit Twente maakt zich zorgen over het behoud van de onafhankelijke positie van de eerste burger. „Sinds een aantal jaren is de burgemeester bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de integriteit van de gemeenteraad. Maar hij wordt door diezelfde gemeenteraad ook herkozen. Dat levert spanning op.”

Inwoners zien dat burgemeesters steeds vaker inhoudelijk betrokken raken bij politieke kwesties, zegt Boogers. „De rol van burgervader of -moeder kan een burgemeester daardoor mogelijk minder goed vervullen.”

Oppositiepartijen blijken negatiever te oordelen over de burgemeester dan coalitiepartijen, zegt Boogers. „Opvallend. Blijkbaar staat de burgemeester dus niet helemaal boven de partijen.”

Complexiteit

Burgemeesters krijgen inderdaad steeds meer en steeds complexere taken, zegt Evert-Jan Nieuwenhuis, burgemeester van Waddinxveen. „Het ambt is de afgelopen jaren veelzijdiger en zwaarder geworden.”

Hij is niet zo bang voor een afname van de onafhankelijkheid van de burgemeester. „Die onafhankelijke positie zit zo verweven in ons bestel. Die krijg je natuurlijk niet cadeau. Open communicatie blijft belangrijk.”

Boogers ziet drie mogelijkheden voor verandering. „Burgemeesters zouden bijvoorbeeld het voorzitterschap van de raad kunnen overdragen. Daarnaast zou het goed zijn hun politieke rol te verminderen, bijvoorbeeld door taken op het gebied van openbare orde en veiligheid weg te halen.” Als laatste zouden burgers de burgemeester moeten kiezen. Nieuwenhuis ziet niet veel in het weghalen van taken of in een andere herkiezingsregeling. „Wel zou het fijn zijn als we op het gebied van orde en veiligheid meer ondersteuning zouden krijgen.”