Dat stelt dr. Astrid von Schlachta, woordvoerder van het project 500 jaar doperse beweging (Duits: ”Taüferbewegung”), dat in handen ligt van de Mennonitischer Geschichtsverein und Arbeitsgemeinschaft Mennonitischer Gemeinden in Deutschland.

Zoals de herdenking van 500 jaar Reformatie in een decennium gestalte kreeg, zo heeft 500 jaar doperdom er vijf jaar voor nodig om in 2025 te herdenken dat in 1525 de eerste volwassenen christenen in Zwitserland werden gedoopt. Het doperdom ontstond als gevolg van onvrede over een halfslachtige reformatie in Zwitserland en de toenemende vermenging van kerk en overheid.

Gemeenschap

In de rijk geïllustreerde bundel ”Gewagt! Gemeinsam Leben” (Oncken Verlag, Kassel) wordt aandacht besteed aan het tweede jaar van de doperse herdenkingsroute. Daarin staat het gemeenschappelijk leven centraal. Vorig jaar luidde het thema: ”mondig leven”. De doperse beweging legde alle nadruk op de gemeenschap van gelovigen en de radicale navolging van Christus, zo
laat de bundel als rode draad zien.

In de samenleving namen de dopers een marginale plaats in. Ze werden vaak door protestantse en rooms-katholieke overheden vervolgd. Een schrijnend geval is de doperse Fritz Erbe, die zeven jaar in erbarmelijke omstandigheden was opgesloten in Eisenach en de laatste vijf maanden in een donker hol op de Wartburg. De reden was dat hij zijn kind niet wilde laten dopen.

De vervolgingen hebben geleid tot het ontstaan van de idealen van weerloosheid en pacifisme. Dat bewijst ook het recent verschenen document ”Samengeroepen om vredestichters te zijn” (uitg. Katholieke Vereniging voor Oecumene, ’s-Hertogenbosch), een verslag van de internationale dialoog tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Doopsgezinde Wereldconferentie (MWC, Mennonite World Congres) in de jaren 1998-2003. Doopsgezinde gemeenschappen benadrukten de vrijheid van geweten en godsdienst en de scheiding van kerk en staat en zijn op die wijze pleitbezorgers voor de moderne grondrechten geworden.

Het doopsgezinde gemeentebegrip kenmerkt zich door een afkeer van ambtelijke hiërarchie. Congregationalisme is het heersende kerkmodel, ook voor de verwante baptistische gemeenten en vrije kerken. Intussen participeren doperse en baptistische gemeenschappen in steeds meer oecumenische verbanden, nationaal en internationaal.

Verzoening

„We willen met de herdenking van de doopsgezinde beweging de pluraliteit van de Reformatie onderstrepen”, zo stelt dr. Von Schlachta desgevraagd. „De doopsgezinden zijn evenals als lutheranen en calvinisten onderdeel van de Reformatie, de derde sterke vleugel.”

U vindt het tijd voor rehabilitatie van dopers?

„Die is al in de twintigste eeuw begonnen, toen men niet meer de term ”wederdopers” maar ”dopers” gebruikte. Vanaf eind jaren tachtig kwamen er internationale dialogen tussen doopsgezinden, lutheranen, calvinisten en rooms-katholieken op gang. Die hebben tot een betere verstandhouding geleid. In 2010 heeft de Lutherse Wereldbond en de MWC een verzoeningsdienst in Stuttgart gehouden. Maar er is nog genoeg reden om aan wederzijds begrip te werken. Veel beschouwingen over de Reformatie zijn nog steeds zeer lutheraans gestempeld.

De kenmerken van de dopers –de mondigheid van de mens en een christelijk leven in tolerantie en vreedzaamheid– hebben niets aan actualiteit ingeboet. Daarbij moeten we niet alleen kijken naar oorlogen en gewelddadige conflicten, maar ook naar de manier waarop onze taal vooral nu is gestempeld door geweld, discriminatie en de aantasting van de waardigheid van de ander. Dan is er nog een oorlog te winnen.”