Voor

Het is al heel lang bekend dat de hoeveelheid koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer invloed heeft op de groei van planten en bomen: hoe meer CO2 in de lucht, hoe beter de planten en bomen groeien. Dat blijkt bijvoorbeeld duidelijk uit kassen, waar de CO2-concentratie ongeveer dubbel zo hoog ligt als in de buitenlucht. Die hoge concentratie leidt tot flink meer opbrengst van het gewas.

Dat CO2 belangrijk is voor de plantengroei op wereldwijde schaal blijkt uit een studie waarin satellietopnamen van het aardoppervlak onderzocht zijn. Daaruit is af te leiden dat de aarde de afgelopen decennia groener is geworden. De belangrijkste oorzaak hiervan is de toegenomen concentratie van CO2 in de atmosfeer. Het begroeide deel van de aarde is hierdoor met een oppervlak van twee keer de Verenigde Staten toegenomen.

Daar komt nog bij dat de temperatuurverhoging –die het gevolg is van de toename in CO2– er op hoge breedtegraden voor zorgt dat het groeiseizoen langer wordt, waardoor de gewasopbrengst toeneemt.

Zonder CO2 zou het trouwens onleefbaar zijn op aarde. Want CO2 in de atmosfeer houdt de warmte van de aarde als een deken vast. Als er geen broeikasgassen in de atmosfeer zouden zitten, zou de gemiddelde temperatuur op aarde zo’n -18 graden zijn. Het aardoppervlak zou bedekt zijn met ijs. Broeikasgassen (waar CO2 een belangrijke van is) zijn dus heel goed voor de aarde.

Tegen

Precies! De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer beïnvloedt inderdaad de temperatuur, en meer CO2 zorgt dus voor nog meer opwarming van de aarde dan er dankzij het broeikaseffect al is. Zo was 2020 –samen met 2014– het warmste jaar ooit in De Bilt. We merken nu dus al de invloed van de stijging van de CO2-concentratie.

En het blijft niet bij een gemiddelde temperatuur die 1 of 2 graden warmer is dan vroeger. Die opwarming leidt tot meer hittegolven, en –via ingewikkelde meteorologische processen– ook tot meer droogte in de zomer, tot meer neerslag in de winter en dus tot meer risico op overstromingen van de rivieren. Verder leidt opwarming nog tot de stijging van de zeespiegel en dus tot meer risico op overstromingen vanuit zee. Voor gebieden buiten Europa zijn de gevolgen vaak nog groter. Zo is het zeer waarschijnlijk dat er in de tropen een intensere neerslag komt. Al deze vervelende gevolgen pleiten dus niet voor meer CO2 in de atmosfeer. Meer CO2 is dus heel slecht voor de leefbaarheid op aarde.

Dus

Het klopt dat de aarde vergroent onder invloed van de toegenomen CO2-concentratie. Dit positieve effect van vergroening wordt nogal eens aangedragen door mensen die klimaatverandering afdoen als iets onbelangrijks. Tegelijk klopt het ook dat meer CO2 leidt tot opwarming van de aarde. En de nadelige gevolgen door de opwarming zijn veel groter dan de voordelen van meer vergroening.

Vergelijk het met een stortbui in de zomer: water is goed voor de natuur, maar als al het water in korte tijd valt, zal dat tot overstromingen leiden waarbij planten het lootje kunnen leggen. Het positieve effect weegt dan niet op tegen de schade die de stortbui veroorzaakt.

Zo is het ook met de toename van CO2. Het positieve effect van vergroening (die overigens na verloop van tijd afneemt omdat planten zich aanpassen aan de nieuwe situatie) weegt bij lange na niet op tegen de negatieve effecten voor het klimaat en de leefbaarheid op aarde.

De auteur is onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). In de rubriek Factcheck weegt een expert de voors en tegens van een veelgehoorde stelling in het maatschappelijke debat. Ook een stelling inbrengen? Mail naar duurzaam@refdag.nl.