Hirsi Ali was dinsdagochtend nog maar goed en wel in het gebouw van de Tweede Kamer voor het bijwonen van de wekelijkse fractievergadering van de VVD toen ze het nieuws over Van Gogh hoorde. Volgens fractieleden barstte ze in tranen uit en vertrok ze onmiddellijk naar huis.

Ze kende Van Gogh van nabij. Volgens VVD-fractieleider Van Aartsen had ze het weekeinde nog contact met hem gehad. Hirsi Ali speelde een rol in een recente film van Van Gogh waarin hij de mishandeling van moslimvrouwen aan de kaak stelt. Voor Van Aartsen is duidelijk dat de film een reden is voor de moord op Van Gogh.

Hirsi Ali deelt met Van Gogh de ervaring om door extremistische moslims te worden bedreigd. Zij wordt al heel lang persoonlijk beveiligd. Van Aartsen verwacht niet dat Hirsi Ali zich nu uit de politiek zal terugtrekken. „Zij is een zeer strijdbare politica”, benadrukte hij.

Ook voor het kamerlid Wilders was de moord op Van Gogh extra schokkend. Net als Hirsi Ali wordt hij beveiligd vanwege bedreigingen vanuit de moslimhoek. Het ex-VVD-kamerlid waarschuwt al enkele jaren voor moslimextremisme en heeft opgeroepen tot een „liberale jihad.”

„Mijn maag draait zich om”, reageerde Wilders nadat hij het nieuws had gehoord. Naar eigen zeggen stond hij te trillen op zijn benen. Hij wilde gisteren geen olie op het vuur te gooien. Op de vraag of hij een publiek debat verwacht over de aard van de islam zei hij eerst meer te willen weten over de achtergrond van de dader. „Ik ben in ieder geval niet van plan mijn mond te houden”, verzekerde hij.

De Tweede Kamer was in eerste instantie in verwarring over de vraag of de avondvergadering moest worden afgelast in verband met de wake op de Dam in Amsterdam. Minister Verdonk, die aanwezig had moeten zijn bij de behandeling van haar begroting, liet zich op voorhand afmelden om in Amsterdam te kunnen zijn.

Kamervoorzitter Weisglas wilde geen discussie en stelde voor het debat zonder Verdonk te voeren. Tot zijn ergernis dreigde Halsema (GroenLinks) roet in het eten te gooien door stemming te eisen. SGP-leider Van der Vlies redde de situatie door kort en krachtig doorgang van het debat aan te bevelen. „Waar is er een betere plaats om onze verontwaardiging te uiten dan hier?” zo hield hij Halsema voor. Ze gaf zich meteen gewonnen.

Bij de behandeling van de justitiebegroting begonnen alle fractiewoordvoerders hun bijdrage met een reactie op de moord. Opvallend was dat CU-voorman Rouvoet nadrukkelijk wees op „het riskante gebruik van de vrijheid van mening” door Van Gogh. Waar CDA’er Van Haersma Buma de omgebrachte filmmaker „een voorbeeld voor velen” op artistiek gebied noemde, vond Rouvoet dat Van Gogh over de grenzen van het betamelijke was heengegaan. Beledigingen van regeringsleiders en volksvertegenwoordigers kunnen volgens hem de democratie ondermijnen. Om die reden bepleitte hij meer strafrechtelijke bescherming.

SGP’er Van der Staaij sprak van „een lugubere moord” die volgens hem zal leiden tot verharding en verscherping van de verhouding met moslims.