Ik moest er weer aan denken toen ik deze week mijn column wilde schrijven en er opnieuw aangescherpte maatregelen afgekondigd werden, omdat de Britse variant van het virus een derde golf dreigt te veroorzaken. Ingrijpende maatregelen: blijf zoveel mogelijk thuis, ontvang niet meer dan één persoon per dag en ga tussen 21.00 en 4.30 uur niet de straat op.

Als je de ontwikkelingen globaal volgt, kan gemakkelijk het beeld ontstaan dat het best goed gaat met de besmettingen; alle aantallen dalen gestaag. Waarom dan toch zulke strenge maatregelen? Is het nog niet zwaar genoeg? De prijs is al zo hoog, niet alleen economisch maar ook psychosociaal. Straks is de coronapandemie misschien onder controle, maar is de economie verwoest door de langdurige sluiting van de detailhandel en nemen de psychische klachten onder de hele bevolking een epidemische omvang aan, door het steeds verder wegvallen van de sociale contacten en structuren.

Een derde golf is nog niet zichtbaar. De dagelijkse cijfers wijzen eerder het tegendeel uit. Toch is de dreiging reëel. Het is als een schip op zee dat net een ijsberg heeft weten te ontwijken. De stuurman heeft de koers van het schip omgebogen en de bemanning ziet dat de ijsberg op veilige afstand blijft. Alles lijkt klaar om weer in volle vaart vooruit te gaan. Maar dan laten de radarbeelden zien dat er onder het wateroppervlak een veel grotere dreiging opdoemt. Een ijsberg waarvan het topje nauwelijks boven de oppervlakte komt, maar die onder water enorm is. En als de stuurman de koers van het schip niet opnieuw afbuigt, kan de ijsberg niet ontweken worden. De nieuwe koerswijziging verrast de bemanning. Waar is die goed voor? Er is toch niets te zien? Zo gaat de reis alleen maar langer duren!

Iets vergelijkbaars is nu gaande met corona. Dat de aantallen besmettingen met de Britse variant onder de oppervlakte steeds harder groeien, zie je aan de cijfers nog niet. Maar als er pas ingegrepen wordt als deze groei zichtbaar wordt in de cijfers, is het gevaar niet meer af te wenden.

Ondertussen wordt van iedereen gevraagd om trouw te blijven aan de nog strengere maatregelen. En geen enkele daarvan is gemakkelijk. Anderhalve meter afstand houden, zo min mogelijk bij elkaar komen, thuiswerken, kinderen thuis onderwijs geven, medeleerlingen, medestudenten, collega’s en vriendengroepen alleen nog maar online ontmoeten. Enkel contact via een beeldscherm waarop je een beperkt aantal gezichten tegelijk ziet en waarbij je om de beurt moet praten om voor elkaar een beetje verstaanbaar te blijven. Voor sommigen een werkelijkheid die al tien maanden aanhoudt. Nee, geen enkele maatregel is gemakkelijk. Ze ondermijnen datgene wat tot het wezen van de mens behoort, de relatie met de ander.

Toch wordt ons gevraagd vol te houden. Eigenlijk past het werkwoord ”verduren” hier beter. Het betekent ongemak of lijden verdragen of ondergaan. Dat vraagt om veerkracht, om het vermogen flexibel met stressvolle situaties om te gaan. Door de aandacht te richten op wat kan in plaats van op wat niet kan, door te kijken naar mogelijkheden in plaats van naar beperkingen. Dan blijken er ook in deze moeilijke tijden mogelijkheden te zijn om uiting te geven aan de betrokkenheid op de ander. Zomaar een kaartje, een belletje, een persoonlijk presentje per post. Ze vormen lichtpuntjes die alles wat moeilijk is even overschaduwen. Want niets maakt een mens gelukkiger dan zich werkelijk verbonden te weten met de ander. Het gebed van een verpleegkundige geeft ook hier heel mooi woorden aan: „Vervul mij met liefde, opdat ik me realiseer / het leed en de pijn dat er om me heen is. / En geef elke dag, dat ik probeer te delen / de last van de mensen die aan mijn zorgen zijn toevertrouwd.”

Eigen ongemak verduren omdat verbondenheid met de ander veerkracht geeft.

De auteur is universitair hoofddocent bij de afdeling Verplegingswetenschap van het UMC Utrecht.