Het gedicht bestaat uit een aantal strofen die elk een bede bevatten. Ik ontving het van een collega toen ik verlof opnam om thuis 24-uurszorg te verlenen aan een familielid. Bij intense gebeurtenissen of ervaringen kregen bepaalde delen soms specifieke betekenis. 2020 is zo’n jaar van intense gebeurtenissen en ervaringen, waarin vrijwel niets zijn normale loop heeft.

2020 was ook door de Wereldgezondheidsorganisatie uitgeroepen tot het internationale jaar van de verpleegkundige. Niet omdat de coronacrisis de cruciale bijdrage van de verpleegkundigen aan de gezondheidszorg zichtbaar heeft gemaakt, maar omdat het tweehonderd jaar geleden is dat Florence Nightingale geboren werd. Zij was de grondlegger van de hedendaagse verpleegkunde. Veel mensen kennen alleen het geromantiseerde beeld van de zuster die in de Krimoorlog (1853-1856) in het veldhospitaal met een olielampje langs de bedden met de oorlogsgewonden ging. Nauwelijks bekend is echter dat zij ook een gedegen wetenschapper was. Door dagelijks allerlei gegevens te registreren, kon zij aantonen hoe sterfte kon worden teruggedrongen door verbetering in ogenschijnlijk eenvoudige aspecten van ziekenverpleging. Dit vormde de grondslag voor de hervormingen in de ziekenverpleging en in de opleiding van verpleegkundigen. In haar boekje ”Notes on Nursing” (Dover Publications, INC, New York, 1960) zijn haar bevindingen nog steeds beschikbaar. Ze hebben niets aan relevantie ingeboet: kamers dagelijks grondig ventileren (blz. 24) en met een vochtige doek schoonmaken (blz. 89), regelmatig handen wassen (blz. 94) en hiermee besmettingen met ziekteveroorzakende stoffen voorkomen (blz. 126-127).

Terwijl ik dit schrijf, is het een dag geleden dat de ”gedeeltelijke lockdown” omgezet is in een ”harde lockdown”, vanwege het schrikbarend hard oplopende aantal positief geteste mensen, het toenemende aantal ziekenhuisopnames en het stijgende R-getal. Deze toenames hebben alles te maken met het feit dat de maatregelen niet voldoende nageleefd worden. De website over corona van de rijksoverheid illustreert dit met concrete getallen. Voor alle maatregelen samen geldt dat gemiddeld 37 procent van de mensen zich er niet aan houdt. Handen wassen wordt zelfs door 65 procent van de mensen niet nageleefd.

Deze maatregelen zijn bedoeld om besmetting met het ziekte veroorzakende virus te voorkomen. Van veel van deze maatregelen is al bijna 200 jaar bekend dat daarmee het leven van mensen wordt gespaard. En toch blijken, op de dag dat ik dit schrijf, mensen massaal voor vakanties naar het buitenland te vliegen (hoewel voor alle landen ”code oranje” geldt, NOS 16-12), wordt hardop tegen verslaggevers gezegd dat je zorgpersoneel „gewoon tachtig uur moeten laten werken” zonder dat aan anderen beperkingen worden opgelegd, zoeken winkels de uiterste grenzen om open te blijven en geven veel kerken aan zich nog te beraden op een „zeer dringend beroep” dat de minister op kerken doet om „fysieke bijeenkomsten tot een absoluut minimum te beperken” (RD 16-12).

Op dezelfde dag verschijnen berichten dat de vrije dagen van zorgpersoneel in de komende weken ingetrokken moeten worden om de groeiende druk op de zorg te kunnen opvangen (NOS 16-12). Terwijl het ziekteverzuim onder zorgpersoneel sinds 2003 niet meer zo hoog geweest is als nu. Dagelijks zijn minstens 60.000 (!) mensen niet in staat om zorg te verlenen. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze te lang teveel deden. Dan komt er onherroepelijk een moment dat het niet meer gaat.

Bij al deze berichten speelt de volgende strofe uit het gebed van een verpleegkundige door mijn hoofd: „Geef me moed, Heere, als er dingen misgaan / Om te stoppen en na te denken, en niet blindelings voort te haasten. / En hoewel de taak die ik kreeg misschien niet eerlijk lijkt, / Mag ik me dan herinneren dat U er ook bent.”

De taak die niet eerlijk lijkt… Omdat de samenleving ook nu nog de grenzen opzoekt van wat is ”toegestaan”. Omdat ze het ”niet eerlijk” vindt zich zo lang aan die strenge regels te moeten onderwerpen.

De auteur is universitair hoofddocent bij de afdeling Verplegingswetenschap van het UMC Utrecht.